Badania na rzecz lepszego projektowania polityki energetycznej
Dekarbonizacja systemu energetycznego ma kluczowe znaczenie, jeśli Europa ma osiągnąć swoje cele w zakresie klimatu i bezpieczeństwa energetycznego. Cele te są zapisane w pakiecie Europejski Zielony Ład, którego celem jest uczynienie Europy pierwszym na świecie kontynentem neutralnym dla klimatu do 2050 r., a także w pakiecie „Gotowi na 55”, kompleksowym zestawie zmian legislacyjnych mających na celu dostosowanie polityki UE do celu ograniczenia emisji gazów cieplarnianych o 55% do 2030 r. W ramach tych prac legislacyjnych w 2023 r. zmieniono dyrektywę w sprawie efektywności energetycznej (EED), jeszcze bardziej zwiększając jej ambicje poprzez ustanowienie wyższych wiążących celów, promowanie środków oszczędzania energii i zachęcanie do inwestowania w energooszczędne technologie i praktyki. Realizacja tych zobowiązań wymaga priorytetowego traktowania efektywności energetycznej. Oszczędzanie energii to najprostszy sposób na zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych, przy jednoczesnym oszczędzaniu pieniędzy konsumentów. Proste i bezkosztowe środki, takie jak kampanie uświadamiające na temat wyłączania świateł i urządzeń elektrycznych, promowanie alternatywnych środków transportu lub dostosowanie temperatury ogrzewania o 1°C, pomogły osiągnąć znaczne ograniczenie zużycia energii i zilustrowały potęgę nietechnologicznych, behawioralnych rozwiązań, gdy są stosowane na dużą skalę i w całej Europie. Dlatego zrozumienie zachowań konsumentów jest niezbędne do skutecznej polityki. Przydatne spostrzeżenia z nauk behawioralnych i psychologii na temat stymulowania zachowań energooszczędnych mogą być wykorzystane do kierowania projektowaniem polityk i kampanii zmiany zachowań. Zalety efektywności energetycznej nie są w wystarczającym stopniu uwzględniane w planowaniu i podejmowaniu decyzji finansowych i politycznych. Priorytetowe traktowanie efektywności energetycznej obejmuje również stosowanie zasady „efektywność energetyczna przede wszystkim”, w szczególności gdy w grę wchodzą dostawy energii lub inwestycje w infrastrukturę energetyczną. W takich przypadkach decydenci muszą rozważyć działania w zakresie efektywności energetycznej i zarządzania popytem na energię na równi z alternatywnymi działaniami w odpowiedzi na konkretne potrzeby lub cele. Jednak aby z powodzeniem stosować tą zasadę, konieczne jest lepsze zrozumienie struktury zapotrzebowania na energię i wpływu środków efektywności energetycznej. Trzy wymiary tego wyzwania zostały zbadane w ostatnich zaproszeniach do składania wniosków w ramach programu Horyzont 2020, w celu zwiększenia operacyjności zasady „efektywność energetyczna przede wszystkim”, uzasadnienia aspektów popytu w modelowaniu energetycznym oraz poprawy zrozumienia korzyści nieenergetycznych związanych z efektywnością energetyczną. Równolegle inne zaproszenia koncentrowały się na umożliwieniu lokalnym podmiotom wdrażania lepszych kampanii i środków politycznych na rzecz efektywności energetycznej przy wsparciu naukowców behawioralnych. Niniejsza broszura przedstawia tylko niektóre z badań, które odpowiadają na te wyzwania. Program Horyzont 2020 — Efektywność energetyczna i jego następca, program „Przejście na czystą energię” LIFE zapewniają finansowanie szerokiego zakresu działań na rzecz efektywnej energetycznie odpornej gospodarki opartej na energii odnawialnej i neutralnej dla klimatu. W niniejszej broszurze Results Pack prezentujemy projekty WHY i NEWTRENDS poświęcone uzasadnieniu aspektów popytu w modelowaniu energetycznym. Z kolei projekty MICAT i REFEREE miały na celu lepsze zrozumienie wpływu efektywności energetycznej na dziedziny poza energetyką, podczas gdy projekty NUDGE, ENCHANT i EVIDENT starały się zrozumieć kluczowe czynniki wpływające na podejmowanie decyzji dotyczących efektywności energetycznej i zajmowały się pilotowaniem interwencji w zakresie efektywności energetycznej opartych na tych spostrzeżeniach dotyczących zachowania. I na koniec ODYSSEE-MURE to trwający 30 lat projekt gromadzący informacje na temat środków polityki na rzecz efektywności energetycznej we wszystkich krajach UE.