Wpływ kontekstu kulturowego na skuteczność działań promujących efektywność energetyczną
Ze względu na fakt, że to zachowania poszczególnych ludzi stanowią o sukcesie lub porażce działań ukierunkowanych na zwiększanie efektywności energetycznej, poznanie czynników motywujących ich do działania w określony sposób ma kluczowe znaczenie dla realizacji tych zmian. „Choć programy pilotażowe na niewielką skalę stanowiły cenną pomoc i źródło ważnych informacji, obecnie musimy poszerzyć skalę tych działań", zauważa Christian Klöckner, koordynator projektu ENCHANT. Zespół badaczy skupionych wokół projektu ENCHANT przeprowadził 15 programów pilotażowych, w ramach których uczestnicy realizowali co najmniej jedno z siedmiu działań wpływających na zachowania użytkowników. Następnie uzyskane wyniki zostały porównane z ustaleniami dokonanymi z udziałem grup kontrolnych, w których takie działania nie były realizowane. Programy pilotażowe, które obejmowały od nielicznych osób do milionów uczestników, koncentrowały się głównie na zużyciu energii elektrycznej w gospodarstwach domowych. Według szacunków badaczy działania zrealizowane w ramach projektu umożliwiły zmniejszenie zużycia energii nawet o 195 gigawatów. „Ponadto naszym zdaniem uczestnicy projektu zainwestowali około 5,1 miliona euro w rozwiązania zwiększające efektywność energetyczną ich gospodarstw domowych, między innymi w izolację”, dodaje Klöckner, wykładowca psychologii społecznej na Norweskim Uniwersytecie Nauki i Technologii. Badacze zauważyli jednak, że ustalenie zależności przyczynowo-skutkowej w przypadku wybranych działań jest niezwykle trudne, a przyczyną tego stanu rzeczy jest między innymi kontekst kulturowy.
Badania matrycy działań
Badacze projektu ENCHANT wykazali zarówno możliwości, jak i słabe strony działań mających na celu zmianę zachowań, podkreślając tym samym konieczność dążenia do realistycznych celów dotyczących poziomu zainteresowania i uczestnictwa. W projekcie wzięło udział 11 partnerów, wśród których znalazły się przedsiębiorstwa energetyczne, samorządy i organizacje pozarządowe z sześciu krajów - Austrii, Niemiec, Włoch, Norwegii, Rumunii i Turcji. „Dzięki temu mogliśmy skorzystać zarówno z typowych kanałów, takich jak rachunki czy biuletyny, za pośrednictwem których mogliśmy przeprowadzić nasze badania, jak i z szerokiej gamy danych na temat zachowań energetycznych mieszkańców Europy”, wyjaśnia Klöckner. Badacze pozyskali przeszło 2 500 gospodarstw domowych do korzystania z platformy internetowej opracowanej w ramach projektu ENCHANT, aby przetestować działania mające na celu zwiększanie efektywności energetycznej, zarówno pojedyncze, jak i połączone. Działania realizowane w celu zmiany zużycia energii obejmowały zachęty pieniężne, informowanie o normach społecznych, przekazywanie spersonalizowanych informacji zwrotnych oraz prostych wskazówek, konkursy oraz zobowiązania prywatne i publiczne. Badacze wykazali także silny wpływ różnic kulturowych na skuteczność poszczególnych technik badanych w ramach platformy. Choć praktyczne wskazówki dotyczące oszczędzania energii elektrycznej przekazywane za pośrednictwem platformy spotkały się z pozytywnym przyjęciem we wszystkich krajach, inne działania zadziałały tylko w wybranych przypadkach. Konkursy charakteryzowały się największą skutecznością w Niemczech, z kolei zachęty w formie informacji na temat zachowań rówieśników i norm społecznych działały najskuteczniej w Norwegii. Co ciekawe, profilowanie psychologiczne umożliwiało skuteczne przewidywanie, które wskazówki dotyczące oszczędzania energii uczestnicy zgłoszą jako wdrożone. Mimo to rzeczywiste zużycie energii mierzone w kWh nie zgadzało się z twierdzeniami. „Musimy przeprowadzić dodatkowe badania, by zrozumieć, czemu tak się dzieje, choć wyjaśnienie może być proste - jeden z mieszkańców mógł zgłaszać stosowanie określonych działań, natomiast energię zużywali pozostali domownicy”, zauważa Klöckner. „To przypomina nam, że na zużycie energii w największym stopniu wpływają aspekty społeczno-strukturalne, takie jak wielkość gospodarstwa domowego i dostępna infrastruktura, a możliwości wywierania wpływu na te czynniki są niewielkie”.
Inteligentne narzędzia sprzyjające ekologii
Dane zgromadzone dzięki platformie zostały wykorzystane w celu treningu algorytmu uczenia maszynowego, który jest w stanie przewidywać działania charakteryzujące się największym prawdopodobieństwem zmniejszenia zużycia energii. Badacze zakładają, że technologia ta trafi do aplikacji dostawców energii. „Dostrzegamy zmianę na rynku i widzimy, że wielu dostawców zmienia sposób działalności, rezygnując z maksymalizacji zysków ze sprzedaży na rzecz zachęcania do elastycznych usług, które zmniejszają zużycie. Chcemy pomóc w promowaniu tej zmiany”, podsumowuje Klöckner.
Słowa kluczowe
ENCHANT, zmiana zachowań, energia, zużycie energii elektrycznej, dostawcy mediów, gospodarstwo domowe, algorytm, strategie
