Młodzi Europejczycy badają zanieczyszczenie wód plastikiem
Obywatelska inicjatywa naukowa „Plastic Pirates – Go Europe!” ma na celu zaproszenie młodych Europejczyków w wieku od 10 do 16 lat do czynnego zaangażowania się w badania w roli naukowców wolontariuszy. Ich zadaniem jest zebranie istotnych naukowo danych na temat zanieczyszczenia odpadami rzek, dróg wodnych i obszarów przybrzeżnych, ze szczególnym uwzględnieniem zanieczyszczenia makro- i mikroplastikiem. Naukowcy z całej Europy przeprowadzają walidację i analizę zebranych danych, budując doskonałość naukową i wspierając monitorowanie realizacji celów unijnej polityki. W jej zakres wchodzi między innymi plan działania na rzecz eliminacji zanieczyszczeń, dyrektywa ramowa w sprawie strategii morskiej i dyrektywa w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych. Inicjatywa jest częścią unijnej misji w zakresie odbudowy naszych oceanów i zasobów wodnych do 2030 r.. Przyczynia się do realizacji celów wspomnianej misji dzięki zachęcaniu europejskiej młodzieży do podejmowania działań na rzecz eliminowania zanieczyszczenia plastikiem, a także poprzez generowanie danych służących zmniejszeniu zanieczyszczenia makro- i mikroplastikiem w drogach wodnych i morzach do 2030 roku. Finansowany ze środków UE projekt PlasticPiratesEU ma na celu objęcie zakresem obywatelskiej inicjatywy naukowej „Plastic Pirates – Go Europe!” całego kontynentu. Od 2022 roku do inicjatorów akcji – Niemiec, Portugalii i Słowenii – dołączyło dziewięciu nowych uczestników, co daje łączną liczbę dwunastu krajów europejskich, w ślady których idą kolejne, które zapowiedziały swój udział w 2024 roku. Od czerwca 2022 roku w kampanii „Plastic Pirates” wzięło udział około 7 000 nastolatków w całej Europie. W tym czasie pobrali oni próbki ze 121 rzek lub dróg wodnych i znaleźli ponad 16 000 przedmiotów z tworzyw sztucznych. Naukowcy pracują obecnie nad konsolidacją danych na potrzeby dalszych badań naukowych. Metody wykorzystane w ramach inicjatywy „Plastic Pirates” i zgromadzone dzięki niej dane, w szczególności siedmioletnie doświadczenie partnerów „Plastic Pirates” w Niemczech, zostały opisane na łamach publikacji naukowych.
Zaangażowanie całego społeczeństwa do walki z zanieczyszczeniem plastikiem
„Kluczowym czynnikiem stojącym za sukcesem projektu jest centralnie ujednolicony protokół zbierania próbek wraz z obywatelami, który jest wdrażany przez doświadczonych lokalnych partnerów”, wyjaśnia doradczyni naukowa Simone Berk. Lokalni partnerzy wykorzystują swoje sieci, aby aktywnie angażować szkoły, nauczycieli i pozostałych uczestników w inicjatywę „Plastic Pirates”. Oprócz angażowania naukowców wolontariuszy, partnerzy ci rozszerzają zasięg inicjatywy na cały kraj, organizując dodatkowe działania lokalne, jak na przykład sprzątanie wybrzeży, i zapewniając zgodność z działaniami misji w zakresie oceanów i zasobów wodnych. Opracowane w ramach projektu materiały mają na celu bezpośrednie zaangażowanie obywateli w naukę i zwiększenie ich podstawowej wiedzy o morzach i oceanach. Skierowana do uczestników specjalna broszura przedstawiająca działania „Plastic Pirates” stanowi praktyczny protokół zbierania istotnych naukowo danych, które pomogą w monitorowaniu dróg wodnych pod względem zanieczyszczenia plastikiem. Ponadto projekt zapewnia edukatorom materiały dydaktyczne na temat zagrożeń związanych z zanieczyszczeniem rzek i oceanów tworzywami sztucznymi, a także wytyczne dotyczące odpowiedzialnego zachowania konsumentów. Zasoby te są dostępne bezpłatnie w językach urzędowych 12 krajów uczestniczących za pośrednictwem strony projektu PlasticPiratesEU.
Zrównoważona obywatelska inicjatywa naukowa
Projekt przewiduje skonsolidowanie zestawów danych dla wszystkich krajów i udostępnienie ich do połowy 2024 roku w międzynarodowych repozytoriach danych z myślą o budowaniu doskonałości naukowej i monitorowaniu wykonania unijnych dyrektyw. Zgodnie z celami misji w zakresie odbudowy naszych oceanów i zasobów wodnych protokół zostanie również rozszerzony o broszurę poświęconą wybrzeżom, co ułatwi gromadzenie danych dotyczących linii brzegowych i plaż. Tuż przed zakończeniem projektu, które nastąpi końcem listopada 2024 roku, zespół projektu PlasticPiratesEU opublikuje sprawozdanie szczegółowo opisujące wnioski wyciągnięte z działań dotyczących zwiększenia skali obywatelskiej inicjatywy naukowej „Plastic Pirates” i promowania jej w całej Europie. Sprawozdanie to ma służyć jako cenny zasób, zawierający wytyczne i najlepsze praktyki w zakresie zwiększania skali innych obywatelskich inicjatyw naukowych na poziomie europejskim. W kolejnych miesiącach po zakończeniu projektu zespół zamierza kontynuować realizację inicjatywy „Plastic Pirates” w całej Europie. Aby zapewnić krajowe finansowanie dla działań podejmowanych po zakończeniu projektu, jego uczestnicy i lokalni partnerzy postanowili zwrócić się do ministerstw poszczególnych krajów i innych agencji finansujących.
Słowa kluczowe
PlasticPiratesEU, zanieczyszczenie plastikiem, nauka obywatelska, ocean, rzeki, zanieczyszczenie wody, odbudowa zasobów wodnych
