Fale upałów i zanieczyszczenie powietrza: cisi zabójcy w Europie
Zanieczyszczenie powietrza jest problemem środowiskowym, który podnosi wskaźniki śmiertelności na terenie całej Europy. Problem ten jest dodatkowo spotęgowany przez fale upałów będące skutkiem zmiany klimatu, co prowadzi do wzrostu poziomów ozonu i cząstek stałych. Pożary lasów oraz dym dodatkowo wpływają na ludność Europy, skutkując wzrostem liczby przedwczesnych zgonów i hospitalizacji z powodu chorób układów krążenia i oddechowego. Wskazanie czynników zwiększających podatność społeczeństw i regionów ma kluczowe znaczenie dla przeciwdziałania skutkom zmiany klimatu.
Wpływ fal upałów i zanieczyszczenia powietrza na zdrowie
Zespół finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu EXHAUSTION miał na celu ilościowe określenie zmian we współczynnikach śmiertelności i zachorowalności na choroby układów krążenia i oddechowego, spowodowanych skrajnie wysokimi temperaturami i zanieczyszczeniem powietrza. Naukowcy wzięli pod lupę różne scenariusze klimatyczne i określili strategie łagodzenia negatywnych skutków. Aby zwizualizować wpływ różnych możliwych scenariuszy na śmiertelność w europejskich miastach, badacze opracowali interaktywne narzędzie. Wykorzystując metody epidemiologiczne, w wyniku badania ustalono istnienie związku między temperaturą a dzienną liczbą zgonów w Europie i oszacowano obciążenie dla systemu zdrowia publicznego. Ponadto badacze przyjrzeli się wpływowi współistniejących zanieczyszczeń powietrza, takich jak pył zawieszony i ozon, na związek upałów ze stanem zdrowia. „Zaobserwowaliśmy, że zanieczyszczenie powietrza znacząco zmienia wpływ upałów na zdrowie - wysokie poziomy zanieczyszczenia powietrza przekładają się na wyższy wzrost zgonów z powodu chorób układu oddechowego”, podkreśla Kristin Aunan, koordynatorka projektu. Zespół projektu EXHAUSTION ocenił również czynniki wpływające na wrażliwość mieszkańców różnych miast, co doprowadziło do odkrycia podwyższonego ryzyka śmiertelności i zachorowalności na choroby układów oddechowego i krążenia o 60 % w okresach fal upałów. Osoby starsze i kobiety były narażone w większym stopniu, zaobserwowano także różnice w zależności od obszaru geograficznego i pór roku. Czynniki występujące w miastach miały także wpływ na ryzyko śmiertelności związanej z upałami. Osoby mieszkające na obszarach miejskich charakteryzujących się gęstym zaludnieniem, wysokim poziomem zanieczyszczenia powietrza i niskim pokryciem terenów zielonych cechowała większa wrażliwość na wysokie temperatury.
Prognozy dotyczące upałów i zanieczyszczenia powietrza: znaczenie pożarów
W ramach projektu EXHAUSTION opracowano prognozy dotyczące wskaźników stresu cieplnego w kontekście coraz bardziej wydłużających się i intensywnych fal upałów oraz powiązanych zmian poziomów zanieczyszczenia powietrza. Choć eksperci przewidują, że stężenia powierzchniowe zanieczyszczeń powietrza spadną, ich zdaniem udział emisji powodowanych przez pożary wzrośnie, co utrudni osiągnięcie celów w zakresie jakości powietrza. Pożary stają się kluczowym źródłem zanieczyszczenia pyłem zawieszonym, zwłaszcza w Europie Wschodniej.
Implikacje dla polityki klimatycznej i zdrowotnej
W przyszłości, nawet pomimo zmniejszenia poziomu emisji, więcej osób może umrzeć z powodu upałów, niż zostanie uratowanych przed śmiercią z powodu zimna, co doprowadzi do ogólnego wzrostu liczby zgonów związanych z temperaturą. Niedawno opublikowane badanie modelowe obejmujące 854 europejskie obszary miejskie wykazało, że zmiana klimatu może doprowadzić do ponad 2,3 miliona dodatkowych zgonów związanych z temperaturą do końca wieku. „Potrzebowalibyśmy niemal całkowitego zmniejszenia ryzyka śmiertelności związanej z upałami (o 90 %), aby odwrócić wpływ netto zmiany klimatu na śmiertelność”, podkreśla Aunan. Podsumowując, prace zrealizowane w ramach projektu EXHAUSTION wyraźnie wskazują, że modernizacja środowisk miejskich i poprawa warunków życia w Europie ma kluczowe znaczenie z punktu widzenia łagodzenia połączonych skutków zanieczyszczenia powietrza i rosnących temperatur. „Staje się coraz bardziej oczywiste, że jakość powietrza i zmiana klimatu są wzajemnie powiązanymi problemami i muszą być rozwiązywane razem”, podkreśla Aunan. Badacze mają nadzieję, że dostosowanie unijnych środków ograniczających zanieczyszczenie powietrza do nowych wytycznych WHO dotyczących jakości powietrza przyniesie wyraźne korzyści zdrowotne. Jednak aby działania te spełniały swoje zadanie, muszą traktować priorytetowo ochronę najbardziej narażonych grup ludności. Wyniki badania EXHAUSTION wpłyną na realizację przyszłych badań.
Słowa kluczowe
EXHAUSTION, zanieczyszczenie powietrza, śmiertelność, zmiana klimatu, fala upałów, cząstki stałe, ozon, pożary środowiskowe, choroby krążeniowo-oddechowe
