Technologie umożliwiające oczyszczanie ekosystemów morskich na masową skalę
Plastik jest trwały i toksyczny, dlatego stanowi tak poważne zagrożenie dla ekosystemów. Przedostawanie się plastiku do otoczenia oraz wycieki chemikaliów mają miejsce na różnych etapach cyklu życia produktów, a powstałe w ten sposób zanieczyszczenia są roznoszone po całym świecie przez strumienie atmosferyczne i oceaniczne. Problemem jest też zaplątywanie się organizmów morskich w plastikowe elementy oraz blokowanie ich przewodów pokarmowych przez tworzywa, co uniemożliwia im przyjmowanie pokarmu i powoduje zmiany w zachowaniu. Ponadto na plastikowych odpadach mogą przemieszczać się inwazyjne gatunki obce, takie jak kraby, mięczaki, a nawet ryby. Nowe badanie pokazuje, że w oceanach pływa 170 bilionów cząsteczek plastiku. W związku z tym 17 partnerów projektu In-No-Plastic postanowiło zastosować w pełni kompleksowe podejście do tego problemu. „Nasze strategie dotyczą nie tylko makroplastiku, ale także mikrodrobin i nanodrobin plastiku w różnych ekosystemach wodnych”, mówi koordynator projektu Ben Alcock. „Nasze procesy pozwalają zatem usuwać zarówno makroplastik, jak i mikro- i nanodrobiny plastiku”, dodaje. Usuwanie odpadów z tworzyw sztucznych zmniejsza zanieczyszczenie, pomaga chronić i zachować siedliska morskie, a także przyczynia się do chronienia wrażliwych gatunków i wspierania różnorodności biologicznej. Konieczne jest zatem usuwanie odpadów plastikowych, aby zapobiec ich gromadzeniu się w skupiskach zanieczyszczeń, jak również przeciwdziałać negatywnemu wpływowi na funkcje ekosystemu i procesy ekologiczne. Aby zapobiec niecelowemu usuwaniu organizmów morskich podczas oczyszczania, zespół projektu In-No-Plastic stosuje przyjazne dla środowiska techniki i praktyki. Wdrożenie odpowiednich strategii zarządzania odpadami, takich jak stosowanie selektywnych i nieniszczących metod zbierania przez statki załogowe i bezzałogowe, może pomóc zminimalizować szkody wśród organizmów morskich.
Strategia dla społeczności
Za pośrednictwem aplikacji crowdsourcingowej na smartfony publikowane są zachęty dla lokalnych społeczności, które obejmują rekompensatę finansową. Bardzo skutecznym sposobem na zachęcanie ludności do ekologicznych działań jest także podnoszenie świadomości społecznej. W tym celu zorganizowano warsztaty i wykorzystano technologię wirtualnej rzeczywistości do zademonstrowania korzyści, jakie przynosi lokalnym gospodarkom usuwanie odpadów morskich z obszarów przybrzeżnych. Czystsze i bardziej zróżnicowane ekosystemy przynoszą korzyści zarówno firmom i społecznościom lokalnym, jak i turystom. Do zaangażowania lokalnych społeczności wykorzystano media społecznościowe oraz dobrowolne akcje sprzątania i testowanie recyklingu odpadów morskich przy pomocy zwykłych przedmiotów, takich jak kosze na śmieci, worki na śmieci itp. Warto wspomnieć o udziale członków niderlandzkiej rodziny królewskiej w warsztatach na karaibskiej wyspie Sint Maarten w ramach targów naukowych In-No-Plastic pod nazwą „Nature Under Threat” (Zagrożona przyroda). Było to jedno z działań terenowych zorganizowanych przez partnerów.
Rozwiązania techniczne
Powszechnie wiadomo, że tworzywa sztuczne szkodzą ekosystemom na poziomie makro, na którym mogą zostać połknięte przez organizmy lub powodować ich zaplątanie się w śmieci. Dodatkowym problemem jest jednak fakt, że pod wpływem promieniowania słonecznego UV i czynników fizycznych, takich jak wiatr i fale, tworzywa sztuczne mogą rozpadać się na mikrodrobiny plastiku mniejsze niż 5 mm i nanodrobiny mniejsze niż 100 nm. „W zależności od środowiska wodnego oraz rodzaju i rozmiaru plastikowych śmieci można stosować różne technologie usuwania tworzyw”, tłumaczy Alcock. „Stosowane rozwiązania techniczne obejmują między innymi systemy aglomeracji do zbierania nano- i mikrocząstek, przyjazne dla środowiska środki chemiczne pomagające zbijać razem mikrocząstki oraz systemy filtracji do usuwania makroplastiku i mikrodrobin plastiku z wody”. Ponadto bardzo obiecujące okazuje się wykorzystanie autonomicznych robotów do usuwania plastikowych śmieci z plaż i wybrzeży. Roboty te mogą pracować niezależnie, wykorzystując systemy wizyjne do identyfikacji plastikowych śmieci oraz ramiona do ich zbierania i transportu w celu poddania ich recyklingowi. Dodatkowo poprzez nagrody dla społeczności i wykorzystanie systemów monitorowania opartych na danych propaguje się także ręczne zbieranie śmieci.
Znaczenie monitorowania
Zespół projektu In-No-Plastic wdrożył system monitorowania pozwalający na gromadzenie danych na temat jego działalności co 6 miesięcy, przez 2 lata. Jego działanie polega na monitorowaniu danego obszaru, aktywności biologicznej i walorów przyrodniczych, zanim zostaną podjęte interwencje. Pozwala to na stałe monitorowanie skuteczności nowych technologii oczyszczających i akcji sprzątania, a także skutków odczuwanych przez ekosystem morski. Co ważne, badany jest szereg obszarów różnorodności biologicznej i ekosystemów w znanych na całym świecie miejscach, w tym w Wenecji we Włoszech, na chorwackiej wyspie Krk, na karaibskiej wyspie Sint Maarten na Antylach Holenderskich oraz na Tamizie w Londynie w Zjednoczonym Królestwie. Uczeni obalili dwa powszechne mity na temat zanieczyszczenia mórz, zgodnie z którymi odpowiedzialna jest za nie przede wszystkim turystyka, a głównym problemem jest makroplastik. „Monitorowanie pozwala też na pomiar poziomu świadomości społecznej związanej z nauką obywatelską”, dodaje Alcock, „a także uwidacznia szokujący wpływ śmieci na nasze wybrzeża. Jeśli chodzi o zrównoważony rozwój, który jest ważnym czynnikiem dla utrzymania różnorodności biologicznej, projekt zakłada kontynuację tych działań w oparciu o środki prywatne i publiczne. Pozwolą one na dalsze zaangażowania społeczności już po zakończeniu realizacji inicjatywy In-No-Plastic”.
Słowa kluczowe
In-No-Plastic, morskie, recykling, plastikowe śmieci, bioróżnorodność, strategia społeczna, rozwiązania techniczne, zaangażowanie społeczności
