Online risico’s voor kinderen verminderen middels betere digitale vaardigheden
In een wereld die steeds digitaler wordt, moeten kinderen en jongeren kritische en functionele digitale vaardigheden ontwikkelen waarmee ze volledig kunnen deelnemen aan de maatschappij en kansen kunnen creëren voor hun toekomst. Vanwege het ontbreken van uitgebreid wetenschappelijk onderzoek naar het gebruik van digitale middelen door kinderen en adolescenten in Europa, startte het project ySKILLS (Youth Skills) een longitudinaal onderzoek van drie ronden in zes landen: Duitsland, Estland, Italië, Polen, Portugal en Finland. De KU Leuven leidde het onderzoek met gemengde methoden om meer inzicht te krijgen in de digitale vaardigheden die jongeren zouden moeten ontwikkelen om ICT te kunnen inzetten voor hun educatieve, informatieve en sociale inclusie en welzijn. “Kinderen met betere digitale vaardigheden lijken beter in staat om hun privacy online te beschermen. Ondanks bestaand bewijs dat aantoont dat betere digitale vaardigheden samengaan met het nemen van meer risico’s online, worden deze ook in verband gebracht met een betere omgang met die online risico’s”, legt Leen d’Haenens, coördinator van het ySKILLS-project, uit.
Risico’s en kwetsbaarheden in verband met digitale vaardigheden
ySKILLS onderzocht de risico’s die verband houden met het gebruik van ICT door kinderen en adolescenten en bestudeerde, in overeenstemming met de Europese strategie voor een beter internet voor kinderen (BIK+), kwetsbaarheidsfactoren die de ontwikkeling van digitale vaardigheden beïnvloeden. “Het is duidelijk geworden dat specifieke groepen jongeren, bijvoorbeeld kinderen die psychologisch kwetsbaar zijn of die van oudsher worden gemarginaliseerd, wellicht minder in staat zijn om van online mogelijkheden te profiteren”, stelt d’Haenens. Het project toont aan dat een ongelijke verdeling van digitale vaardigheden leidt tot een ongelijke verdeling van resultaten. Wat d’Haenens zorgen baart, is dat kwetsbare en gemarginaliseerde jongeren, zoals jongeren met een lage sociaaleconomische achtergrond, ook minder goed in staat zijn om negatieve uitkomsten te vermijden. Zo blijkt uit de gegevens van het onderzoek dat kinderen die zich gediscrimineerd voelen, vaker risicogedrag vertonen. Ondertussen wordt een gebrek aan steun door de familie in verband gebracht met een verhoogde blootstelling aan schadelijke inhoud en sexting.
Nieuwe indicator voor digitale vaardigheden
ySKILLS ontwikkelde een nieuwe Youth Digital Skills Indicator (yDSI) om de digitale vaardigheden van jongeren tussen 12 en 17 jaar te meten. Het is een op kinderen gericht en internationaal gevalideerd meetinstrument met 31 items verdeeld over waargenomen digitale vaardigheden en digitale kennis. Volgens d’Haenens is de yDSI zeer waardevol: “Het instrument kan worden gebruikt om hiaten in digitale vaardigheden te identificeren, de vooruitgang in de loop van de tijd te volgen en gerichte interventies te ontwikkelen om digitale vaardigheden te verbeteren. Er wordt rekening gehouden met de verschillende manieren waarop kinderen digitale technologieën gebruiken en eigen maken.” Zo bleek uit het project dat dezelfde onderzochte groep kinderen van 2021 tot 2022 een beperkte vooruitgang vertoonde op het gebied van informatie- en navigatievaardigheden, en vaardigheden voor het creëren en produceren van inhoud, zelfs met een toename van het internetgebruik.
Stappen voor een betere ontwikkeling van digitale vaardigheden
De bevindingen van ySKILLS zullen worden gebruikt voor de ontwikkeling van nieuwe strategieën en beleidsaanbevelingen om jongeren te helpen profiteren van de kansen die digitale vaardigheden bieden, terwijl tegelijkertijd de risico’s tot een minimum worden beperkt. Zo wijst het project er bijvoorbeeld op dat overheden initiatieven voor digitale vaardigheden op maat moeten ontwikkelen om kwetsbare of ondervertegenwoordigde jongeren weerbaarder te maken. Het project suggereert tevens dat er meer aandacht moet worden besteed aan regelgeving om de risico’s van commerciële aanbieders van digitale producten en diensten voor de veiligheid van jongeren te beperken. De resultaten van ySKILLS waren ook nuttig voor ander gerelateerd onderzoek, zoals het CO:RE-project waarin een kennisbank werd opgezet over de gevolgen van technologische transformaties op kinderen en jongeren.
Keywords
ySKILLS, digitale vaardigheden, kinderen, online risico’s, adolescenten, yDSI, internet voor kinderen, digitale kennis, indicator digitale vaardigheden voor jongeren