Nie ma to jak w domu: innowacyjne rozwiązania mieszkaniowe pomagające zadomowić się migrantom
Bez stałego adresu migranci mogą mieć trudności z dostępem do podstawowych usług, takich jak opieka zdrowotna, bankowość, edukacja i zatrudnienie. „Niepewność dachu nad głową nie tylko utrzymuje ludzi w stanie zawieszenia i braku możliwości egzekwowania swoich praw, ale także szkodzi ich zdrowiu fizycznemu i psychicznemu”, mówi Noémie Dominguez, badaczka z Lyonu biorąca udział w finansowanym ze środków UE projekcie MERGING (Housing for immigrants and community integration in Europe and beyond: Strategies, policies, dwellings, and governance). Migranci często spotykają się z dyskryminacją ze strony wynajmujących ze względu na swoje pochodzenie etniczne lub status ekonomiczny. Co więcej, kwaterowanie migrantów często wywołuje napięcia, a stali mieszkańcy czasem postrzegają nowo przybyłych jako konkurentów o ograniczone zasoby lub niepasujących do okolicy. Zespół projektu MERGING bada różne rozwiązania mieszkaniowe, które mogą zwiększyć lokalną akceptację migrantów. „Testujemy programy współtworzenia i partycypacji sąsiedzkiej, aby sprawdzić, czy wspólne działania mogą przełamać stereotypy i bariery”, dodaje Catherine Mercier-Suissa, koordynatorka projektu MERGING.
Innowacyjne modele zakwaterowania
Przyjęte w projekcie MERGING podejście „badania w działaniu” było współtworzone podczas warsztatów z udziałem szeregu podmiotów społecznych, w tym organizacji pozarządowych, przedstawicieli lokalnych grup obywatelskich, decydentów i władz lokalnych. Po przeanalizowaniu opcji przyjmowania i integracji migrantów w czterech krajach (Francji, Włoszech, Hiszpanii i Szwecji) zespół wybrał rozwiązania mieszkaniowe odpowiednie do zastosowania w pilotażu. Następnie sporządzono studia wykonalności w Lyonie, Walencji i Göteborgu, które zostaną wdrożone w tym roku. Każdy program pilotażowy został dopasowany do lokalnych realiów. W Walencji projekt jest silnie wspierany przez władze regionalne, między innymi poprzez udostępnienie ośmiu mieszkań, przestrzeni do zarządzania projektem oraz przestrzeni wspólnej. Miejsca te znajdują się w historycznym centrum miasta, którego prestiż stale rośnie, i są od siebie oddalone o 10 minut drogi pieszo. Beneficjenci zostali niedawno przydzieleni do mieszkań w wyniku procesu partycypacyjnego z udziałem 12 zainteresowanych stron (w tym organizacji pozarządowych oraz władz lokalnych i regionalnych) i będą mogli wprowadzić się do nich latem tego roku. Po wygaśnięciu wstępnej 3-letniej umowy najmu z Uniwersytetem w Walencji beneficjenci spełniający kryteria przyznania mieszkań socjalnych będą mogli w nich pozostać i płacić czynsz socjalny lokalnym władzom zarządzającym nieruchomościami komunalnymi. „Jesteśmy dumni z tego, że możemy zapewnić 18 osobom stabilny dom w dzielnicy, w której obecnie brakuje przystępnych cenowo mieszkań i różnorodności kulturowej”, zauważa Carles Xavier Simo Noguera, kierownik zespołu w Walencji. „Obecnie współtworzymy dla nich program integracji”.
Nowatorski dom na wodzie
We Francji program pilotażowy uzyskał wsparcie władz lokalnych w Lyonie na budowę siedmiu „małych domów” i przestrzeni wspólnej na terenie należącym do Le Foyer Notre-Dame des Sans-Abri (FNDSA) (strona internetowa w języku francuskim), lokalnej organizacji pozarządowej. Domy zostaną zbudowane przez partnera projektu – organizację Quatorze, a FNDSA będzie zarządzać kwestiami związanymi z rozwojem, wyborem beneficjentów i koordynacją wsparcia społecznego. „Uzyskanie wsparcia lokalnej społeczności było wyzwaniem ze względu na ich wcześniejsze doświadczenia z dzikimi lokatorami w tej lokalizacji”, mówi Mercier-Suissa z Uniwersytetu w Lyonie, który jest gospodarzem projektu. „Jednak udało się odnieść sukces dzięki wsparciu burmistrza i podkreślaniu możliwości, takich jak angażowanie się w działania”. W Göteborgu niechęć lokalnych władz, w połączeniu z opóźnieniami w uzyskaniu pozwoleń na budowę, doprowadziła do powstania pływającego domu w Ringön, okolicy znanej z alternatywnego charakteru. Pilotaż został zintegrowany z miejskim projektem Floating Lab, który jest odpowiedzią na obawy związane z podnoszącym się poziomem wód. Jest on skierowany do młodych osób ubiegających się o azyl, zainteresowanych 6–12-miesięcznym programem szkoleniowym dla przemysłu stoczniowego. Każdy dom będzie zamieszkany przez maksymalnie czterech lokatorów. Nancy Ottaviano, główna architekt, wyjaśnia: „Ten program pilotażowy jest odpowiedzią jednocześnie na trzy problemy: niedobory mieszkaniowe, ochronę osób ubiegających się o azyl i ryzyko powodzi”.
Wpływ na przepisy
Podejście przyjęte w projekcie MERGING może przyczynić się do wdrożenia unijnego planu działania na rzecz integracji i włączenia społecznego na lata 2021–2027, który obejmuje „dostęp do godziwych i przystępnych cenowo mieszkań” jako jedno z czterech głównych założeń. Zespół z Göteborga zaproponował siedem zaleceń dotyczących polityki mieszkaniowej w celu lepszej integracji: rozwiązania uwzględniające kontekst, powiązanie z integracją na rynku pracy, lokalne działania na rzecz spójności społecznej, różnorodność miejsc zamieszkania, zarządzanie partycypacyjne, społeczny model biznesowy oraz rządowa i pozarządowa współpraca organizacyjna. Andrea Spehar, kierowniczka badań w ramach projektu w Göteborgu, podsumowuje: „Pokazujemy, że aby integracja mogła się udać, należy słuchać beneficjentów i angażować członków lokalnej społeczności w rozwiązania mieszkaniowe”.
Słowa kluczowe
MERGING, migrant, mieszkalnictwo, migracja, współtworzenie, partycypacja, integracja, społeczność