Świeże spojrzenie na czynniki sprzyjające radykalizacji i odporności w celu walki z brutalnym ekstremizmem
Brutalny ekstremizm skupia na sobie coraz większą uwagę naukowców zarówno w UE, jak i w innych regionach świata. Badacze zajmują się głównie strukturalnymi i indywidualnymi czynnikami sprzyjającymi brutalnemu ekstremizmowi. Niewiele uwagi poświęcono jednak dotąd dynamice społeczności, która wpływa na to zjawisko. Potrzebne jest lepsze poznanie roli, jaką odgrywają społeczności, w szczególności czynników, które czynią je odpornymi na brutalny ekstremizm.
Radzenie sobie ze złożonym problemem brutalnego ekstremizmu
Finansowany przez UE projekt PAVE zakładał wypełnienie luki w wiedzy na temat tego, w jaki sposób społeczności lokalne sprzyjają i/lub przeciwdziałają radykalizacji religijnej lub etnopolitycznej, która prowadzi do brutalnego ekstremizmu. „Dzięki zgromadzeniu nowych informacji na temat sposobów, w jakie lokalne społeczności mogą przeciwdziałać radykalizacji, zapewniamy cenny wgląd w narzędzia i mechanizmy, które UE i inni interesariusze mogą wykorzystać do zarządzania różnymi czynnikami i kontekstami brutalnego ekstremizmu”, wyjaśnia koordynatorka projektu Véronique Dudouet, starsza doradczyni ds. badań w Berghof Foundation w Niemczech. Zespół PAVE przeprowadził badania terenowe i studia przypadków w gminach na Bałkanach (w Bośni i Hercegowinie, Kosowie, Macedonii Północnej i Serbii) oraz w regionie Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej (MENA) (Iraku, Libanie i Tunezji). Uczeni analizowali dynamikę polityczną, rolę państwa i znaczenie przeszłych konfliktów w rozwijaniu się i utrzymywaniu brutalnego ekstremizmu. Pod lupę wzięli także rolę edukacji religijnej i obywatelskiej oraz wpływ mediów. Wyniki tych badań wskazują, że czynniki te odgrywają podwójną rolę. Każdy z nich może zarówno nasilać, jak i łagodzić brutalny ekstremizm. Zależy to od kontekstu i charakteru zaangażowania odpowiednich podmiotów. „Podatność i odporność na brutalny ekstremizm stanowią dwie strony tego samego medalu”, mówi Dudouet.
Zaangażowanie podmiotów lokalnych w znajdowanie konkretnych, skutecznych środków zapobiegania brutalnemu ekstremizmowi
Wyniki badania dowodzą też, że inicjatywy zapobiegania brutalnemu ekstremizmowi są skuteczne jedynie pod warunkiem współpracy takich podmiotów, jak organizacje społeczeństwa obywatelskiego, formalni i nieformalni przywódcy religijni, przedstawiciele rządu i administracji, agencje bezpieczeństwa i nauczyciele. Główne rezultaty badania opisano w raporcie. Partnerzy projektu stworzyli zestaw narzędzi poświęconych międzyregionalnym czynnikom podatności i odporności wśród społeczności diaspory w Europie. Jest on skierowany do szerokiego grona odbiorców, w tym władz publicznych i praktyków zaangażowanych w zapobieganie brutalnemu ekstremizmowi, integrację społeczną, spójność społeczną, programy międzykulturowe i edukację. Zestaw narzędzi został opracowany wspólnie z interaktywną mapą ryzyka i odporności dotyczącą dynamiki transnarodowej radykalizacji postaw w UE, na Bałkanach Zachodnich i w regionie MENA.
Poprawa odporności w społecznościach
W innym raporcie określono wytyczne polityczne dotyczące współpracy wielu zainteresowanych stron w zakresie zapobiegania brutalnemu ekstremizmowi. Ponadto raporty nt. polityki dla wszystkich siedmiu krajów przedstawiają konkretne, ukierunkowane i możliwe do wdrożenia zalecenia mające na celu zwiększenie odporności społeczności na brutalny ekstremizm. Naukowcy opracowali pięć modułów szkoleniowych w formule internetowej i tradycyjnej, skierowanych do praktyków i społeczności lokalnych. Celem jest zwiększenie ich zdolności do promowania i wspierania lokalnych, wielostronnych partnerstw między społeczeństwem obywatelskim, organizacjami religijnymi i urzędnikami państwowymi w zapobieganiu i zwalczaniu brutalnego ekstremizmu. Prowadzone przez moderatorów moduły są dostępne przez internet dla użytkowników indywidualnych oraz w formule tradycyjnej w grupach. „W projekcie PAVE przyjrzeliśmy się zarówno czynnikom sprzyjającym radykalizacji, jak i czynnikom zwiększającym odporność społeczności w dwóch regionach, które rzadko badanych wspólnie – na Bałkanach Zachodnich i na Bliskim Wschodzie”, dodaje Dudouet. „Dzięki temu byliśmy w stanie określić, co na poziomie społeczności przyczynia się do narodzin brutalnego ekstremizmu, ale także co go łagodzi, przy czym szczególną uwagę zwróciliśmy na rolę liderów w kontekście różnych rodzajów autorytetu i legitymacji społecznej”.
Słowa kluczowe
PAVE, brutalny ekstremizm, ekstremizm, odporność, radykalizacja, zapobieganie brutalnemu ekstremizmowi, odporność społeczności
