W jaki sposób fikcyjne miasto Notterdam pomaga w dekarbonizacji przemysłu ciężkiego
Aby utrzymać globalne ocieplenie na poziomie poniżej 1,5 °C i złagodzić najpoważniejsze skutki zmiany klimatu, globalne emisje dwutlenku węgla muszą zostać zredukowane do zerowej wartości netto, co nie będzie możliwe bez przekształcenia całych gałęzi przemysłu. Kluczowym problemem jest to, że przemysł ciężki, odpowiadający za dużą część emisji przemysłowych, wprowadza działania mające na celu dekarbonizację w zbyt wolnym tempie. „Sektory zużywające najwięcej energii borykają się z poważnym problemem: dekarbonizacja może przyczynić się do wzrostu cen ich produktów”, wyjaśnia Lars Nilsson, koordynator projektu REINVENT (Realising Innovation in Transitions for Decarbonisation) oraz profesor energii i układów środowiskowych na szwedzkim Uniwersytecie w Lund. „Branże te są też uzależnione od istniejących zasobów i infrastruktury”. Procesy przemysłowe są często złożone i wymagają dużych nakładów kapitału. Jest to kolejny powód, dla którego dekarbonizacja przemysłu często pozostaje w tyle za innymi sektorami wysokoemisyjnymi, takimi jak transport i energetyka.
Priorytety w zakresie dekarbonizacji
Aby rozwiązać ten problem, twórcy projektu REINVENT skupili się na sektorze papierniczym, stalowym i tworzyw sztucznych. Przeanalizowano określone procesy w każdym z tych sektorów, jak również problemy takie jak popyt ze strony konsumentów i konsumpcja. „Uwzględniliśmy powiązania między gałęziami przemysłu, i – co istotne – zaangażowaliśmy licznych specjalistów w dziedzinach takich jak ekonomia, geografia i nauki polityczne”, dodaje Nilsson. „Postawiliśmy kilka pytań badawczych, takich jak: Czy możemy zmniejszyć popyt? Jakie ilości odpadów jesteśmy w stanie poddać recyklingowi? Jaki jest rozsądny poziom wykorzystania tworzyw sztucznych?”. Na podstawie tych kompleksowych prac w terenie zespół projektu określił priorytety w zakresie przemysłowej dekarbonizacji. Przygotowane zalecenia, które opublikowano niedawno w formie ram polityki, określają odmienne scenariusze dla każdego sektora. Badacze wykazali, że przemysł stalowy musi skoncentrować się na zwiększeniu efektywności energetycznej i materiałowej, dążeniu do obiegu zamkniętego oraz wykorzystaniu nowych technologii. Z kolei strategia dla przemysłu tworzyw sztucznych powinna obejmować zmniejszenie lub optymalizację zużycia i wolumenu produkcji, większym wykorzystaniu zasad obiegu zamkniętego i technologii recyklingu chemicznego. Natomiast jeśli chodzi o przemysł papierniczy, konieczne jest wzięcie pod uwagę dekarbonizacji produkcji poprzez zmianę paliwa oraz dywersyfikację w biorafineriach. „Prezentowane ramy polityki to swego rodzaju synteza tego, co chcemy osiągnąć”, wyjaśnia Nilsson.
Włączenie do działania ekspertów branżowych
Uczestnikom projektu udało się dotrzeć ze swoim przekazem zarówno do decydentów, jak i czołowych przedstawicieli sektora przemysłu. „Realizacja projektu REINVENT przypadła na odpowiedni moment”, dodaje Nilsson. „Rozpoczęliśmy w grudniu 2016 r., kiedy wiele z tych kwestii dopiero powstawało i przyspieszyliśmy swe działania w momencie, gdy rozpoczęto prace nad unijną strategią przemysłową oraz Zielonym Ładem. W tym sensie projekt powstawał wraz z unijnymi politykami”. Prace prowadzone w ramach projektu REINVENT już teraz przynoszą efekty. Zespół projektu został poproszony o przekazanie informacji na potrzeby unijnej strategii przemysłowej i zaangażował się w liczne europejskie webinary o tematyce związanej z dekarbonizacją przemysłu. Wziął udział również w webinarach w Indiach i Rosji. Nilsson podkreślił, że konieczne jest jasne zaprezentowanie przemysłowi skutecznych strategii w ramach polityki transformacji; przedstawiciele przemysłu muszą wiedzieć, jaki jest ostateczny cel wprowadzanych działań. Należy też ustalić odpowiednie rozwiązania technologiczne, które pozwolą osiągnąć te cele, i nadać im stosowny priorytet. Warto też poinformować podmioty z sektora przemysłowego o korzyściach wynikających z wdrożenia zrównoważonych technologii. Nilsson zauważył zmianę w podejściu przedstawicieli przemysłu w ostatnich 12 miesiącach. „Sytuacja szybko się zmienia”, stwierdza. „Od 2020 r. kilka firm z sektora stali ogłosiło plany dekarbonizacji produkcji. Wdrożono rozmaite poważne inicjatywy”. Coraz większa część przemysłu rozumie konieczność osiągnięcia zerowych emisji netto. Jedną z inicjatyw projektu REINVENT, która okazała się sukcesem, jeśli chodzi o przyciągnięcie uwagi przedstawicieli przemysłu, jest przewodnik z fikcyjnego miasta Notterdam, stylizowany na pochodzący z 2045 r. Wykorzystując prace realizowane w ramach projektu, przewodnik prezentuje, jak radykalne ograniczenie śladu węglowego może zapewnić nam zrównoważone życie w przyszłości. „Na początku byłem podenerwowany, ponieważ był to całkowicie nieszablonowy projekt, jednak przewodnik spotkał się z bardzo entuzjastycznym przyjęciem”, opowiada Nilsson. „Organizowaliśmy spotkania i seminaria z firmami, które chcą się nauczyć czegoś nowego. To nowy sposób rozmawiania z przedstawicielami przemysłu, a dla nich – nowy sposób myślenia o przyszłości”. Przełomowe osiągnięcia, takie jak to, pozwalają Nilssonowi na ostrożny optymizm. „Pięć lat temu powiedziałbym, że zmiana klimatu jest największym, najtrudniejszym problemem, z jakim mierzy się ludzkość”, stwierdza. „Teraz bardziej jestem skłonny sądzić, że łagodzenie skutków zmiany klimatu może być relatywnie łatwe w porównaniu z, powiedzmy, ochroną bioróżnorodności czy wyeliminowaniem zaśmiecania planety tworzywami sztucznymi. Istnieje tak wiele możliwości”.
Słowa kluczowe
REINVENT, Notterdam, ciężki, przemysł, emisje, klimat, dekarbonizować, papier, stal, tworzywa sztuczne, łagodzenie
