Analiza praktyk rolniczych może wspierać zrównoważoną produkcję i zapobiegać wylesianiu obszarów tropikalnych
Na wylesianie obszarów tropikalnych wpływa szereg czynników społecznych i przemysłowych, do których należą praktyki rolnicze, masowy wykup i dzierżawa ziemi oraz spekulacja gruntami. Sposób wykorzystania gruntów zależy od splotu różnych czynników ekonomicznych, społecznych i środowiskowych, ale wciąż niejasna jest dokładna dynamika ich wzajemnego oddziaływania zarówno w indywidualnych przypadkach, jak i w skali globalnej. Zespół projektu LAMAR scharakteryzował niektóre z tych związków na podstawie analizy praktyk rolniczych, społecznych i w zakresie ochrony, wziąwszy pod uwagę podejścia oddolne i odgórne do gospodarowania gruntami. Projekt miał na celu zbadanie konfliktów i kompromisów między różnymi praktykami użytkowania gruntów, ustalając na przykład, w jaki sposób stosowane w małych gospodarstwach systemy produkcji, między innymi oleju palmowego i kakao, prowadzą do zmian w ekosystemie. Celem końcowym projektu jest sprawdzenie możliwości wdrożenia na szerszą skalę i w dłuższej perspektywie zrównoważonych praktyk rolniczych, które pomogłyby w ograniczeniu procederu wylesiania obszarów tropikalnych i w łagodzeniu zmiany klimatu, a jednocześnie wpłynęłyby na kształt polityki w celu zwiększenia bezpieczeństwa żywnościowego i poprawy warunków życia lokalnej ludności. Małe gospodarstwa odgrywają kluczową rolę w produkcji oleju palmowego i innych podstawowych towarów. Niestety, obecne inicjatywy na rzecz zrównoważonego rozwoju, takie jak certyfikacja, nie spełniają potrzeb drobnych producentów rolnych i stanowią zagrożenie dla ich przetrwania. „Dlatego też z otwartymi ramionami przyjęliśmy projekt LAMAR, zaprojektowany i kierowany przez badaczkę Kaysarę Khatun”, mówi Constance L. McDermott z Uniwersytetu w Oxfordzie, która nadzorowała realizację projektu LAMAR.
Praca w terenie
W projekcie LAMAR wykorzystano ukierunkowane badania terenowe, którymi objęto drobną produkcję rolną oleju palmowego w Ghanie i Indonezji. W badaniach uwzględniono szeroką gamę producentów rolnych: od niezależnych rolników w Ghanie, zbierających rodzime ziarna palmowe do użytku domowego, po udziałowców indonezyjskich systemów rolnych opartych na ujednoliconej produkcji standardowych produktów z oleju palmowego dla wielonarodowych korporacji i globalnych rynków towarowych. Zespół projektowy pragnął dowiedzieć się, czy i jak certyfikacja w przypadku takich produktów jak olej palmowy wpływa na warunki bytowe lokalnych rolników. Badania prowadzone były dwutorowo. Część z nich miała na celu scharakteryzowanie sposobów zarządzania „usługami ekosystemowymi” – korzyściami czerpanymi przez człowieka z przyrody – i sprawdzenie, jaki mają związek z szerzej wykorzystywanymi podstawowymi produktami rolnymi i praktykami rolniczymi. Ta linia badań uwzględniała nie tylko usługi ekosystemowe związane z warunkami bytowymi ludzi, ale także wpływ, jakie stosowane przez nich praktyki wywierają na środowisko oraz na odporność ekosystemów. Druga część badań dotyczyła takich kwestii jak wpływ zawłaszczania gruntów pod produkcję rolną na społeczności lokalne. W szczególności przyjrzano się światowemu popytowi na dwa komercyjne artykuły rolne: olej palmowy i kakao. Ponadto ta część prac dotyczyła całej złożoności krajowych i międzynarodowych przepisów i wymogów, które mogą napędzać proces masowego wykupu i dzierżawy ziemi, między innymi w celu wylesienia.
Korzyści płynące z badań
Wiele z tych praktyk społecznych i rolniczych jest przedmiotem gorącej debaty, lecz mimo to nie są one do końca zrozumiane. Cenne informacje uzyskane w toku projektu LAMAR staną się podstawą i inspiracją do dalszych badań naukowych na tych obszarach, szczególnie w odniesieniu do globalizacji gospodarczej, trwającego obecnie kryzysu w zakresie różnorodności biologicznej i nieuniknionego zagrożenia związanego ze zmianą klimatu. Publikacje naukowe, opracowane na podstawie tych badań, przyczynią się do rozwoju literatury naukowej w dziedzinie zrównoważonej gospodarki leśnej i łańcuchów produkcji towarów podstawowych. Różnorodne wnioski sformułowane przez uczestników projektu będą również przydatne przy opracowywaniu przyszłych polityk wspierających zrównoważoną produkcję i globalne bezpieczeństwo żywnościowe. „W ramach naszego programu dotyczącego gospodarowania gruntami i zmian środowiskowych, uruchomionego przez instytut ECI, planowane są dalsze prace w tej ogólnej dziedzinie badań w celu zrozumienia, które teorie i strategie zarządzania są najbardziej skuteczne pod kątem wspierania zrównoważonych źródeł dochodów lokalnych społeczności”, mówi McDermott. Badania przeprowadzono dzięki wsparciu otrzymanemu w ramach działania „Maria Skłodowska-Curie”.
Słowa kluczowe
LAMAR, grunty, gospodarowanie, klimat, Ghana, Indonezja, kakao, olej, palmowy
