Wizja sprzyjającego włączeniu, nowego partnerstwa UE z krajami basenu Morza Śródziemnego
Gdy UE rozważa kwestie związane ze stronami zainteresowanymi, instrumentami polityki i problemami politycznymi dotyczącymi basenu Morza Śródziemnego, jej punkt widzenia często marginalizuje lokalne perspektywy i potrzeby, a jednocześnie nie uwzględnia wystarczająco roli innych globalnych podmiotów. Może to skutkować fragmentaryczną i niespójną polityką, traktującą ten region zarówno jako stwarzający zagrożenie, jak i możliwości, widząc go bardziej jako szereg granic, niż wspólną przestrzeń. W ramach projektu MedReset powstała wizja bardziej refleksyjnej UE, tworzącej bardziej elastyczną i responsywną politykę sprzyjającą włączeniu. Po analizie dyskursu UE projekt MedReset zastosował innowacyjną metodologię, aby stworzyć koncepcyjną mapę obszaru Morza Śródziemnego, który znają z doświadczenia jego podmioty zainteresowane (między innymi społeczeństwo obywatelskie, organy dyplomacji i jego kraje), wydając dzięki temu zalecenia dotyczące polityki. Metodologia zdecentralizowana Chcąc ująć obszar Morza Śródziemnego w „ramy”, projekt MedReset odszedł od typowego eurocentrycznego podejścia, przyjmując metodologię oddolną. Naukowcy przyglądali się czterem kluczowym obszarom polityki: „ideom politycznym”, „rolnictwu i gospodarce wodnej”, „przemysłowi i rynkowi energetycznemu” oraz „migracji i mobilności”, w odniesieniu do trójwymiarowych ram obejmujących podmioty zainteresowane, instrumenty polityki oraz sprawy polityczne. Przeprowadzono dwie tury konsultacji, do których zaproszono decydentów z ramienia UE oraz strony zainteresowane z Libanu, Maroka, Egiptu i Tunezji. Pierwszą turę poprzedzał wywiad wstępny, a jej wyniki stanowiły podstawę dla opracowania hipotez, które sprawdzano podczas drugiej tury wywiadów. Jednocześnie w Egipcie, Izraelu, Iranie, Turcji, Arabii Saudyjskiej, Katarze, Tunezji, Libanie i Maroku zespół przeprowadził badanie ankietowe (w postaci wywiadów pogłębionych i grup dyskusyjnych) z „elitą” tych krajów, czyli decydentami, ekspertami, dziennikarzami, naukowcami, doktorami itp. W ten sposób percepcja i priorytety partnerów z południowego brzegu nie były już na marginesie, a w centrum zainteresowania badań. Zespół projektu przeprowadził rozmowy z prawie 700 osobami. „Nasza nowa, zdecentralizowana metodologia umożliwiła unijnym podmiotom zainteresowanym (decydentom i społeczeństwu obywatelskiemu) zajęcie stanowiska w odniesieniu do uporządkowanego wkładu stron zainteresowanych z obszaru basenu Morza Śródziemnego”, mówi dr Daniela Huber. „Takie podejście sprawia, że podmioty zainteresowane z południa mogą przedstawić swoje stanowisko, co daje nowy wgląd w to, jak UE może bardziej sprzyjać włączeniu (różnych stron zainteresowanych), stać się bardziej elastyczna (w odniesieniu do instrumentów polityki) i responsywna (w kwestiach związanych z polityką i potrzebami obywateli)”. Dzięki projektowi MedReset udało się ustalić, że UE często postrzegana jest jako niewidoczna, a jej polityka często nie jest znana, lub jest przyćmiewana przez polityki państw członkowskich, co skutkuje pozornie niespójnymi, a czasem wzajemnie sprzecznymi, politykami, szczególnie w odniesieniu do demokracji, praw człowieka i równości społecznej. Dodatkowo, wskazano na istnienie znaczącej luki między oczekiwaniami politycznymi regionu Południa, a rzeczywistymi propozycjami UE. Choć pomoc UE postrzegana jest bardziej pozytywnie niż pomoc innych podmiotów, istniejąca pomoc dla obywateli jest uznawana za niewystarczającą, o ile nie towarzyszy jej presja polityczna. Ponadto europejski fenomen retoryki UE bazującej na idei praw uniwersalnych został odrzucony, gdyż odbiera lokalnym podmiotom prawo własnego przedstawicielstwa. Dwa końce jednego kija Czy to możliwe, by podniesiona świadomość UE o jej roli w różnych obszarach polityki basenu Morza Śródziemnego, zaowocowała także przemyśleniami o polityce w samej UE? „Kilka osób z Europy, z którymi rozmawialiśmy, wskazało na to, jak ważna jest refleksja nad problemem sprawiedliwości społecznej w UE. W czasach rosnącego populizmu krajowego jest to kwestia najwyższej wagi”, mówi dr Huber. Zespół opublikuje cztery ważne raporty polityczne wraz z rekomendacjami politycznymi i dostępnymi już infografikami. Wyniki badania ankietowego z „elitą” zostaną opublikowane w ogólnodostępnej książce, a złożone z 12 instytutów badawczych konsorcjum prowadzi także prace nad kolejną książką, która ma podkreślić wartość dodaną tych badań.
Słowa kluczowe
MedReset, Morze Śródziemne, polityka, demokracja, prawa człowieka, równość społeczna, sprawiedliwość społeczna, idee polityczne, rolnictwo i gospodarka wodna, przemysł, energetyka, migracja, mobilność, UE
