Jesteś tym, co jesz – analiza genetyczna i nauka o żywności podstawami zdrowej diety
Wykazano, że spożywane przez nas produkty spożywcze mają wpływ na wiele związanych z wiekiem chorób o wysokim współczynniku śmiertelności. Ponieważ do konsumentów dociera zbyt wiele informacji o tym, jak rozumieć zdrowe odżywianie, naukowcy zrzeszeni w finansowanym przez UE projekcie opracowali innowacyjną platformę, dzięki której dietetycy będą mogli lepiej dobierać dietę bazując na rzetelnych danych naukowych. Narzędzie Nutrition 3G opracowane w ramach projektu Nutri4g wykorzystuje analizę genetyczną na potrzeby oszacowania ryzyka wystąpienia chorób związanych z wiekiem. Następnie łączy otrzymane wyniki z danymi dotyczącymi relacji między tymi chorobami a konkretnymi produktami spożywczymi, po czym przedstawia indywidualne zalecenia dietetyczne. „Bazujemy na naukowych doniesieniach wskazujących na możliwość obniżenia ryzyka rozwoju określonych chorób dzięki odżywianiu”, mówi Javier Campión Zabalza, dyrektor naukowy MG Nutrición 3G, firmy z hiszpańskiej Navarry, która opracowała tę platformę. Obecnie wiadomo, że niektóre pokarmy mogą podnosić ryzyko rozwoju chorób związanych z wiekiem, np. cukier wpływa na rozwój cukrzycy, a sól na rozwój nadciśnienia. Jednocześnie aktywność niektórych genów jest regulowana dietą, dlatego doradztwo żywieniowe może wpłynąć na wystąpienie, rozwój i pogłębianie się przewlekłych chorób. „Wybraliśmy jedenaście chorób, do których można być genetycznie predysponowanym i których rozwój można powstrzymać dzięki odżywianiu”, mówi dr Campión. Wśród chorób tych znajduje się otyłość, osteoporoza, nadciśnienie, cukrzyca typu 2, udar, zakrzepica, wysoki poziom cholesterolu, związana z wiekiem degeneracja plamki żółtej, choroba zwyrodnieniowa stawów oraz kamica nerkowa i żółciowa. Genetyczne badanie ryzyka Materiał genetyczny pacjenta pobierany jest przy pomocy jednorazowego, nieinwazyjnego wymazu z jamy ustnej. „Następnie wykorzystujemy najnowocześniejszą metodę sekwencjonowania różnych wariantów genów związanych z badanymi chorobami i wykorzystujemy opracowany przez nas algorytm, by stworzyć protokół ryzyka dla danej osoby”, wyjaśnia dr Campión. W kolejnym kroku platforma Nutri4g dobiera odpowiednie zalecenia dietetyczne. „Nasz algorytm przetwarza ryzyko dla dwóch do trzech chorób, dzięki czemu powstają łączne zalecenia dietetyczne dla lepszego zapobiegania ich rozwojowi”, dodaje dr Campión. „Zalecenia dietetyczne są całkowicie dostosowane do konkretnej osoby. Na przykład dla osoby z celiakią (nietolerancją glutenu) lub mającą nietolerancję laktozy, będącą wyznania muzułmańskiego lub pochodzącą z innej kultury, gdzie spożywanie pewnych pokarmów nie jest dozwolone, algorytm weźmie to pod uwagę”. Podstawową zalecaną dietą jest dieta śródziemnomorska, powszechnie uznawana przez dietetyków za zdrową. Następnie jest ona modyfikowana odpowiednio do genetycznego profilu ryzyka danej osoby. „Jeśli ryzyko rozwoju badanych chorób jest przeciętne, lub niskie, opracowany przez nas system zaleci dietę śródziemnomorską”. Choć, jak dodaje badacz, system ten jest na tyle elastyczny, by uwzględniać wyniki prowadzonych obecnie badań nad zależnością wystąpienia pewnych chorób a dietą. Naukowe podstawy Koszt jednego sprawozdania to 180 euro, co czyni ten system relatywnie niedrogim, jednak dr Campión podkreśla, że prawdziwa wartość platformy wynika ze stosowania danych naukowych, z pominięciem promowanych przez media trendów żywieniowych. „Zalecana przez nas dieta ma pełne oparcie w pracach naukowych i publikacjach WHO. Stosujemy także kliniczne wytyczne żywieniowe, które są akceptowane i stosowane przez praktyków”, mówi dr Campión. Większość danych epidemiologicznych wykorzystanych na potrzeby opracowania algorytmu pochodzi z dużych publicznych baz danych i zawiera wyniki badań klinicznych oraz publikacje naukowe, które dostarczają dowodów na zależność między pewnymi składnikami odżywczymi a profilaktyką określonych chorób. Czerpie on z literatury naukowej opublikowanej w ostatniej dekadzie, priorytetyzując badania na dużych kohortach pacjentów. Obecnie system bazuje na genetycznych danych mieszkańców Europy i osób o korzeniach latynoskich, a firma ma w planach rozwój na rynek środkowoamerykański. Planowane jest też poszerzenie bazy danych o grupy ludności azjatyckich oraz rozszerzenie puli chorób o nowotwory. „Chcemy też wyjść poza genetyczne czynniki ryzyka i uwzględnić czynniki wypływające z trybu życia”, podsumowuje dr Campión.
Słowa kluczowe
Nutri4G, odżywianie, dieta, genetyka, DNA, cukrzyca, udar, osteoporoza, artretyzm, zakrzepica, nadciśnienie, otyłość, zdrowe starzenie się
