Europejska sieć badań nad udarem
Europejskie badania nad udarem otrzymały znaczące wsparcie dzięki utworzeniu interdyscyplinarnej sieci badawczej "European stroke research network" (EUSTROKE) . Uczelnie, rządy, przemysł, sektor non profit i stowarzyszenia pacjentów połączyły siły, tworząc tę wspólną inicjatywę. Działania sieci European Stroke Network (ESN) obejmują szereg obszarów, w tym biologię naczyń mózgowych, zapobieganie udarom i obrazowanie. Członkowie projektu przeprowadzili badania kliniczne i przedkliniczne, dzielili się wynikami, organizowali szkolenia i rozwijali platformy badawcze. Naukowcy koncentrowali się na wyjaśnieniu zmian, jakie zachodzą w barierze krew–mózg i w jednostce nerwowo-naczyniowej na skutek udaru i obrzęku mózgu. Jednostki nerwowo-naczyniowe składają się z szeregu komponentów komórkowych i niebędących komórkami. Należą do nich mózgowe komórki nabłonkowe, astrocyty, komórki układu odpornościowego, blaszka podstawna naczyń krwionośnych i neurony, które łącznie wpływają na przenikalność bariery krew–mózg. Do celów eksperymentalnych uzyskano nowe lub zoptymalizowano i zwalidowano już istniejące mysie i ludzkie modele jednostki nerwowo-naczyniowej i bariery krew–mózg do badań in vitro. Opracowano też nowe protokoły obrazowania metodą rezonansu magnetycznego (RM), aby diagnozować udar i oceniać odzyskiwanie zdrowia po jego przejściu na poziomie molekularnym i jednostki nerwowo-naczyniowej. Korzystając z RM określano przenikalność bariery krew–mózg. Pomogło to w ocenie obecnie stosowanych i dopiero tworzonych leków, jak również strategii profilaktyki udaru, w tym stosowania neuronalnych komórek macierzystych i sonotrombolizy. Naukowcy oceniali też wpływ diety, ćwiczeń fizycznych, starzenia się, komórek progenitorowych, komórek układu odpornościowego i czynników obniżających poziom lipidów we krwi na jednostkę nerwowo-naczyniową i barierę krew–mózg. Przełomowym odkryciem było stwierdzenie, że w tkance mózgowej po udarze nie występują granulocyty (PMN). Innym kluczowym odkryciem był przełącznik warunkujący śmierć lub przeżycie komórki (PEA15/HKII), będący celem potencjalnych leków. Sieć badania ESN obejmuje ponad 1 350 ośrodków leczenia udaru na świecie, co ułatwia prowadzenie badań klinicznych nad tą chorobą. Konsorcjum nawiązało również współpracę transatlantycką z Canadian Stroke Network, aby usprawnić międzynarodowe badania. Ogółem prace projektu ESN są przełomowe pod względem wyjaśnienia patofizjologii udaru i opracowania innowacyjnych strategii diagnostycznych i terapeutycznych. Szeroko zakrojona współpraca międzynarodowa pomiędzy uczelniami, przedstawicielami przemysłu i kluczowymi stronami zainteresowanymi powinna przyczynić się do szybkiego wprowadzenia na rynek skutecznych produktów diagnostycznych i terapeutycznych do zastosowań klinicznych.
Słowa kluczowe
Udar, bariera krew–mózg, jednostka nerwowo-naczyniowa, obrazowanie, granulocyty, PEA15/HKII, patofizjologia
