Co nowego w projekcie AFFECT-EU: Zapobieganie udarom dzięki optymalizacji badań przesiewowych
Migotanie przedsionków jest najczęściej występującym zaburzeniem rytmu serca na świecie. Z danych szacunkowych wynika, że w Unii Europejskiej liczba osób w wieku 55 lat i starszych cierpiących na tę chorobę wzrośnie ponaddwukrotnie, z 8,8 miliona w 2010 roku do 17,9 miliona do roku 2060. Migotanie przedsionków często nie daje żadnych objawów, przez co pozostaje niezdiagnozowane do momentu wystąpienia udaru mózgu. Rozwiązaniem, które można zastosować do wykrycia niezdiagnozowanych przypadków, są badania przesiewowe. Zespół projektu AFFECT-EU opracował strategię badań przesiewowych w kierunku migotania przedsionków, aby umożliwić zapobieganie wystąpieniu kolejnych udarów, a przede wszystkim – przedwczesnej śmierci. Od marca partnerom projektu udało się rozszerzyć platformę danych, uwzględniając w niej zharmonizowane zbiory danych z 18 klinicznych badań kohortowych i randomizowanych badań z grupą kontrolną, poświęconych strategiom w zakresie migotania przedsionków oraz ryzyku wystąpienia działań niepożądanych. Całkowita wielkość próby wynosi 244 000 uczestników. Dzięki temu powstał obszerny katalog zawierający informacje na temat referencyjnych danych elektrokardiograficznych, wieku i płci, historii medycznej, a także rezultatów badań w kierunku migotania przedsionków i wyników leczenia przeciwzakrzepowego we wszystkich badaniach przesiewowych. Obecnie trwa analiza konsekwencji finansowych wdrożenia programu badań przesiewowych w ośmiu różnych europejskich systemach opieki zdrowotnej w okresie pięciu lat. Partnerzy projektu już wkrótce opublikują uzyskane wyniki. W artykule naukowym, który ukazał się na łamach czasopisma „EP Europace”, przedstawiono wyniki studium wykonalności badań przesiewowych w kierunku migotania przedsionków, przeprowadzanych zarówno bez bezpośredniego kontaktu z pacjentem, jak i za pośrednictwem osobistych wizyt w placówkach podstawowej opieki zdrowotnej. Z kolei w opublikowanym w tym samym czasopiśmie stanowisku ekspertów stwierdzono, że u pacjentów z migotaniem przedsionków i niewielkim obciążeniem arytmią ryzyko wystąpienia udaru mózgu i innych zdarzeń sercowo-naczyniowych jest niższe niż w przypadku pacjentów, u których obciążenie arytmią jest wysokie.
Szansa na dobrze zorganizowane programy badań przesiewowych
Zdaniem Renate Schnabel, profesor kardiologii Uniwersyteckiego Centrum Medycznego Hamburg-Eppendorf w Niemczech, ośrodka koordynującego projekt, unijne finansowanie znacznie zwiększyło możliwości partnerów projektu AFFECT-EU (DIGITAL, RISK-BASED SCREENING FOR ATRIAL FIBRILLATION IN THE EUROPEAN COMMUNITY), pomagając im w osiągnięciu znaczących postępów w dziedzinie wczesnego wykrywania i leczenia migotania przedsionków. W dalszej perspektywie uzyskane postępy przyczynią się do poprawy sytuacji w zakresie zdrowia w całej Europie. Przydzielone środki finansowe pozwoliły na ożywioną współpracę wielu instytucji i ekspertów, stanowiąc znaczącą pomoc w łączeniu zasobów, dzieleniu się wiedzą i zwiększaniu ogólnego wpływu projektu. Szczególny nacisk położono na wsparcie, integrację i rozwój początkujących naukowców. Projekt AFFECT-EU umożliwił opracowanie algorytmów badań przesiewowych w kierunku migotania przedsionków, weryfikację uzyskanych wyników oraz przetestowanie innowacji w kohortach populacji oraz przy użyciu pilotażowych narzędzi wspomagających podejmowanie decyzji. Ponadto zespołowi udało się znaleźć sposób na skuteczne rozpowszechnianie wyników i najlepszych praktyk wśród pracowników służby zdrowia, decydentów i opinii publicznej. W tym celu zorganizowano seminaria internetowe i warsztaty, których zadaniem było przekazanie zainteresowanym osobom niezbędnych umiejętności i wiedzy. „Unijne finansowanie sprawiło, że osiągnięcia projektu AFFECT-EU są trwałe i skalowalne, dzięki czemu wykraczają poza pierwotnie ustalone ramy czasowe”, podsumowuje Schnabel. „Środki finansowe pomogły w ustanowieniu ram i infrastruktur, które oferują długofalowe korzyści w dziedzinie zarządzania schorzeniem, jakim jest migotanie przedsionków”. Współpraca na tym polu jest niezwykle owocna.
Słowa kluczowe
AFFECT-EU, migotanie przedsionków, serce, udar, badania przesiewowe, opieka zdrowotna, arytmia