Droga do powstania Square Kilometre Array
Aby uzyskać dużą czułość oraz radiowe obrazy nieba w wysokiej rozdzielczości, zaprojektowano około 3000 radioteleskopów, rozmieszczonych na podobieństwo galaktyki spieralnej. Większość anten znajdować się będzie w centrum teleskopu, a pozostałe zostaną rozmieszczone w grupach wzdłuż spiralnych ramion systemu. Układ będzie miał średnicę kilku tysięcy kilometrów. Po ukończeniu i pełnym uruchomieniu teleskop SKA będzie 50 razy bardziej czuły od jakiegokolwiek istniejącego radioteleskopu. Ogromna moc obliczeniowa umożliwi wychwytywanie fal grawitacyjnych, czyli zmarszczek w czasoprzestrzeni przewidzianych ogólną teorią względności Einsteina. SKA będzie analizować międzygwiezdne pole magnetyczne i umożliwi poznanie najbardziej fundamentalnych praw rządzących wszechświatem. Techniczne ramy określające najlepsze rozwiązania konstrukcyjne przygotowano w ramach projektu PREPSKA. Jego kontynuacją był projekt GO-SKA (GO-SKA: A proposal for coordinating & supporting policy development of the global organisation of the Square Kilometre Array), poświęcony procesom zakupu komponentów. Projekt GO-SKA zainicjowały agencje finansujące z Holandii, Niemiec, Zjednoczonego Królestwa i Włoch. Czterej partnerzy projektu połączyli siły w celu utworzenia nowego podmiotu prawnego. Współpraca z Komitetem Strategii i Rozwoju Biznesowego SKA zaowocowała już w grudniu 2011 r. utworzeniem organizacji SKA. Ponadto przygotowano plan rozwoju wskazujący decyzje niezbędne dla przejścia projektu SKA do fazy przedkonstrukcyjnej. Wśród takich decyzji znalazło się między innymi uzyskanie zatwierdzenia finansowania, ale najważniejszy był wybór miejsca budowy SKA. Plan rozwoju wraz ze szczegółowym harmonogramem posłuży do koordynacji prac w następnej fazie. W maju 2012 r. zaangażowane kraje podjęły decyzję o podzieleniu budowy SKA między Afrykę i Australię, gdzie zbudowano już wcześniej szereg teleskopów, które będzie można zintegrować z samym radioteleskopem SKA. Część o niskiej częstotliwości umieszczona będzie w zachodniej Australii, a części o średniej i wysokiej częstotliwości w południowej Afryce, gdzie zostaną one połączone z teleskopem Meer KAT (dawniej Karoo Array Telescope). Partnerzy projektu zorganizowali także szereg wydarzeń promujących korzyści społeczno-ekonomiczne związane z budową SKA. Po zbudowaniu radioteleskopu SKA zarówno Afryka, jak i Australia będą aktywnie uczestniczyły w tym ambitnym przedsięwzięciu naukowym, aby poznać mechanizmy powstawania pierwszych gwiazd i galaktyk po Wielkim Wybuchu, historię neutralnego wodoru oraz naturę grawitacji.
Słowa kluczowe
Square Kilometre Array, teleskop radiowy, galaktyka spiralna, Wielki Wybuch, neutralny wodór, grawitacja
