Zwiększanie ochrony przed ubóstwem i wykluczeniem społecznym
W 2021 r. ponad 20 % osób mieszkających w UE – czyli blisko 100 milionów osób – było zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym. Istniejące polityki ochrony socjalnej, których elementem jest nabywanie nowych umiejętności, nie najlepiej radzą sobie z tym problemem i nierzadko miewają niepożądane skutki. Finansowany przez UE projekt EUROSHIP miał na celu zaradzenie tym trudnościom i opracowanie zaleceń politycznych mających na celu wzmocnienie obywatelstwa społecznego. Ogólny wniosek jest taki, że decydenci i obywatele muszą współpracować, aby identyfikować i zaspokajać rzeczywiste potrzeby. „Demokracja uczestnicząca” sprzyja zaangażowaniu, inicjatywie i sukcesowi obywateli.
Podejście skoncentrowane na człowieku, wspierające i oparte na współpracy
Rune Halvorsen z Uniwersytetu Metropolitalnego w Oslo, koordynator naukowy projektu EUROSHIP, tłumaczy: „Nasze podejście zgodne z cyklem życia polegało na systematycznym badaniu doświadczeń i doświadczanych konsekwencji trudności ekonomicznych wśród osób o zwiększonym ryzyku ubóstwa i wykluczenia społecznego, ze szczególnym uwzględnieniem grupy wiekowej, płci, pochodzenia etnicznego, potrzeb w zakresie opieki długoterminowej, dostępu do technologii cyfrowych i różnych rozwiązań instytucjonalnych”. W przypadku młodych dorosłych kończących szkołę i wkraczających na rynek pracy zaobserwowano rosnący nacisk na priorytetowe traktowanie pracy oraz aktywizację i warunkowość – co polega na przymusowym aktywizowaniu bezrobotnych do podjęcia zatrudnienia, uzależniającym przyznanie świadczeń socjalnych, w tym możliwości korzystania ze szkoleń, od określonego zachowania. Nie ulega jednak wątpliwości, że młodzi dorośli najwięcej korzystają z polityk, które zwiększają ich szanse na zdobycie doświadczenia zawodowego, znalezienie stałego zatrudnienia lub zdobycie nowych umiejętności bez ryzyka porażki lub stygmatyzacji. Projekt pokazał, że jeśli osoby zagrożone ubóstwem mają rzeczywiste możliwości wywierania wpływu na usługi, które otrzymują, poprzez większą współpracę z władzami publicznymi, są bardziej skłonne do zaangażowania się i wykazywania inicjatywy. Jest to widoczne także w sektorze prywatnym. Zespół EUROSHIP dowiódł, że w wielu krajach organizacje pozarządowe odgrywają kluczową rolę w pomaganiu osobom znajdującym się w niekorzystnej sytuacji społeczno-ekonomicznej w podnoszeniu ich umiejętności. Ma to miejsce poprzez nieformalne praktyki, które odpowiadały indywidualnym okolicznościom i umiejętnościom, bez obawy przed porażką lub stygmatyzacją. Jeśli chodzi o osoby w bardzo niekorzystnej sytuacji, wyniki sugerują, że formalnym szkoleniom musi towarzyszyć lub nawet je poprzedzać znaczne wsparcie w innych dziedzinach, w tym w opiece zdrowotnej, mieszkalnictwie i różnych formach doradztwa. Pewien młody człowiek, który przeprowadził się z południowej Europy do Anglii po śmierci rodziców i dziadków, był wolontariuszem w komitetach i pracował nad poprawą polityki dla bezdomnych, rozwijał swoje umiejętności i oszczędzał pieniądze, aby móc rozpocząć samodzielne życie. Jak sam mówi, jego doświadczenia w organizacji charytatywnej dały mu poczucie celu i własnej wartości oraz sprawiły, że poczuł, iż sensowna praca jest nie tylko ważna, ale i możliwa.
Silniejsza umowa społeczna między obywatelami a władzami
„Promowanie silniejszej Europy socjalnej wymaga nie tylko zwiększenia skuteczności usług państwa opiekuńczego w sensie instytucjonalnym, ale także praw demokratycznych i wspierania większej równowagi sił między usługodawcami a usługobiorcami, aby pomóc przedstawicielom tych agencji w lepszej współpracy z grupami docelowymi, stymulując samoorganizację i inicjatywy tych grup, które są uważane za cenne dla jednostki i społeczeństwa”, wyjaśnia Halvorsen. Zespół EUROSHIP opracował nowe narzędzia do monitorowania i doskonalenia obywatelstwa społecznego UE, w tym wielowymiarowy „Europejski wskaźnik praw socjalnych”. „Opracowane przez nas modele, koncepcje i wskaźniki będą wspierać monitorowanie i wdrażanie Europejskiego filaru praw socjalnych z korzyścią dla wszystkich”, dodaje na koniec Halvorsen. Projekt EUROSHIP wskazuje UE drogę ku przyszłości bez ubóstwa.
Słowa kluczowe
EUROSHIP, ubóstwo, umiejętności, obywatelstwo społeczne, wykluczenie społeczne, prawa społeczne, szkolenia, Europejski filar praw socjalnych, świadczenia społeczne, opieka społeczna
