Potencjał technologii i praktyk o ujemnym bilansie emisji
Ze względu na fakt, że potrzeba złagodzenia zmiany klimatu jest coraz pilniejsza, a tempo, w jakim świat wdraża niskoemisyjne procesy, pozostaje zbyt wolne, potrzebne są technologie i praktyki sekwestracji dwutlenku węgla oparte na ujemnym bilansie emisji, które mogłyby uzupełnić działania obniżające emisje w celu ograniczenia globalnego ocieplenia do poziomu 1,5-2 °C. Ujemny bilans emisji powstaje w sytuacji, gdy następuje fizyczne usuwanie CO2 z atmosfery, a ilość sekwestrowanego CO2 jest wyższa niż ilość nowych emisji. Ponadto wymaga to trwałego magazynowania dwutlenku węgla. Zespół finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu NEGEM, który dobiegł końca w maju 2024 roku, miał na celu ocenę rzeczywistego potencjału siedmiu klas tego typu rozwiązań w kontekście ich możliwości pod względem technicznym, środowiskowym, społecznym i komercyjnym, a także związanych z nimi wyzwań.
Rozwiązania inżynieryjne i oparte na przyrodzie
Rozwiązania inżynieryjne w zakresie sekwestracji dwutlenku węgla, takie jak bezpośrednie wychwytywanie i składowanie dwutlenku węgla, bioenergia i inne procesy oparte na biomasie połączone z wychwytywaniem i składowaniem, wzmożone wietrzenie, a także rozwiązania wykorzystujące właściwości oceanów, jak na przykład wapnowanie. Rozwiązania oparte na przyrodzie obejmują szereg metod, takich jak sadzenie lasów, ponowne zalesianie, wykorzystanie biowęgla czy sekwestrację dwutlenku węgla w glebie. Zespół projektu NEGEM zbadał wszystkie te metody. Według Kati Koponen z Fińskiego Centrum Badań Technicznych VTT: „Rozwiązania inżynieryjne zakładające składowanie w geologicznych skalach czasowych zapewniają trwałe usunięcie dwutlenku węgla, w związku z czym są niezbędne do osiągnięcia stałych emisji na zerowym poziomie netto. Konieczne jest też stosowanie rozwiązań opartych na przyrodzie, ponieważ mogą zapewnić silny efekt synergiczny między łagodzeniem skutków zmiany klimatu a międzynarodowymi celami w zakresie odbudowy zasobów przyrodniczych oraz szerszymi celami zrównoważonego rozwoju”.
Aspekty techniczne, środowiskowe, społeczne i komercyjne
Ramy analizy wykorzystane przez zespół projektu NEGEM łączyły modelowanie użytkowania gruntów, analizę cyklu życia, optymalizację kosztów i ocenę akceptacji społecznej. Kluczowe wnioski dotyczące wdrażania technologii i praktyk opartych na ujemnym bilansie emisji zostały osiągnięte dzięki połączonym podejściom opartym na modelowaniu, takim jak modelowanie użytkowania gruntów i modelowanie systemu energetycznego, które obejmowały kompleksowy zakres tego rodzaju rozwiązań. Wyniki analizy cyklu życia przeszło dwudziestu takich rozwiązań pokazały, że każda z tych technologii i praktyk prowadzi do nieuniknionych kompromisów między różnymi celami środowiskowymi, w związku z czym potrzebny jest pełen zakres takich usług w celu równoważenia ich oddziaływania. Społeczne przyzwolenie na prowadzenie działalności w zakresie poszczególnych rozwiązań o ujemnym bilansie emisji różni się w zależności od sektora i regionu geograficznego. Na przykład organizacje pozarządowe i firmy głoszą czasami przeciwstawne opinie na temat możliwości zaakceptowania niektórych z tych rozwiązań. Co więcej, opinia publiczna często przyjmuje inne stanowisko względem rozwiązań inżynieryjnych i naturalnych. Dodatkowo zespół projektu NEGEM wykonał analizę rynkowych mechanizmów związanych z sekwestracją dwutlenku węgla. Badacze ustalili, że obecne mechanizmy wspierają głównie zalesianie i sekwestrację dwutlenku węgla w glebie, przy minimalnym wsparciu dla sekwestracji inżynieryjnej. Ogólnie rzecz biorąc, rozwiązania i mechanizmy są niedofinansowane, a jednocześnie stanowią zbyt małą zachętę, aby umożliwić wdrożenie ich na skalę wystarczającą do osiągnięcia neutralności klimatycznej.
Polityka klimatyczna wymaga szerokiej oferty rozwiązań
W podsumowaniu Koponen podkreśla: „Biorąc pod uwagę wyniki analiz scenariuszy, konieczne jest drastyczne i natychmiastowe ograniczenie emisji, bez którego niemożliwe będzie osiągnięcie celów w zakresie ograniczenia globalnego ocieplenia do 1,5–2,0 °C. Ponadto sekwestracja będzie wymagana jako działanie uzupełniające. Stworzenie szerokiej oferty rozwiązań w zakresie sekwestracji dwutlenku węgla może pomóc w reagowaniu na wyzwania środowiskowe i społeczne. Ich wdrażanie powinno rozpocząć się do 2030 roku, co rodzi pilną potrzebę opracowania przejrzystych strategii i przepisów zarówno w UE, jak i na całym świecie. Aby pomóc interesariuszom, rezultaty projektu NEGEM, narzędzia i zestawy danych można znaleźć na stronie internetowej projektu. Opublikowana w ramach prac broszura podsumowująca gromadzi wyniki projektu, jest także źródłem kluczowych zaleceń dla strategii klimatycznej UE i wymienia artykuły naukowe opublikowane w ramach projektu. W podręczniku projektu autorzy przedstawili informacje na temat różnych technologii o ujemnym bilansie emisji, a także kluczowe terminy i pojęcia związane z sekwestracją dwutlenku węgla.
Słowa kluczowe
NEGEM, NETP, CDR, rozwiązania oparte na przyrodzie, zmiana klimatu, strategia klimatyczna, sekwestracja dwutlenku węgla, technologie i praktyki o ujemnym bilansie emisji
