Ochrona ekosystemów słodkowodnych
Projektowi "Adaptive strategies to mitigate the impacts of climate change on European freshwater ecosystems" (REFRESH) przyświecały trzy ogólne cele. Pierwszy z nich dotyczył dokładniejszego zbadania, w jaki sposób ekosystemy słodkowodne będą reagować na zmiany powodowane przez klimat, użytkowanie gruntów, zużycie wody i zanieczyszczenia na przestrzeni najbliższych 50–60 lat. Pozostałe założenia polegały na opracowaniu tej wiedzy w formie, z której mogłyby korzystać organy odpowiedzialne za gospodarkę wodną i docelowi interesariusze. Członkowie konsorcjum koncentrowali się na trzech głównych, powiązanych ze sobą czynnikach dotyczących klimatu: rosnących temperaturach, zmianach poziomu wód i pływów oraz nadmiernej ilości substancji odżywczych. Prace prowadzono głównie w nizinnych rzekach, jeziorach i mokradłach, gdyż w przypadku nich często najtrudniej jest spełnić wymogi ramowej dyrektywy i dyrektywy siedliskowej. Badania strumieni stały się podstawą do zastosowania wiedzy na temat wpływu zmiany klimatu i zmian w użytkowaniu gruntów na strukturę, funkcjonowanie i bioróżnorodność rzek. Uzyskano także nowe informacje na temat skuteczności metod adaptacji i łagodzenia mających na celu odbudowę rzek. Ustalono, że zacienienie terenów obok strumieni pomaga ograniczyć wpływ wzrostu temperatur na lokalną bioróżnorodność. Częstsze powodzie w okresie zimowym mają długofalowy wpływ na roślinność rzek. Opracowano nową metodę obliczania produktywności pierwotnej netto związanej z saturacją tlenu w godzinach południowych. Eksperymenty dotyczące stagnacji i suszy dostarczyły wiadomości na temat roli słabego przepływu i wysuszenia rzek oraz potencjalnych strat w ekosystemie. Pozwoliły one na określenie wartości progowych słabego przepływu i wysuszenia w rzekach nizinnych basenu Oceanu Atlantyckiego. Przepływ wody i obieg tlenu okazały się podstawowymi czynnikami dla rzek, wpływającymi też na działanie ekosystemu. Odpowiedni poziom natlenienia i prawidłowe warunki przepływu wody sprzyjają spełnieniu założeń ramowej dyrektywy wodnej i siedliskowej. Dlatego też oceniono i wykorzystano konkretne środki adaptacyjne, aby zminimalizować prognozowane negatywne skutki zmiany klimatu dotyczące ilości i jakości słodkiej wody oraz bioróżnorodności. Prace prowadzone w projekcie REFRESH przyczynią się do lepszego poznania ekosystemów słodkowodnych. Umożliwi to przywrócenie dobrego stanu ekosystemów słodkowodnych i ich najważniejszych gatunków oraz ograniczenie skutków zmiany klimatu. Projekt REFRESH pomoże zatem chronić europejskie ekosystemy słodkowodne przed następstwami zmian klimatycznych.
Słowa kluczowe
Ekosystemy słodkowodne, zmiana klimatu, użytkowanie gruntów, zużycie wody, zanieczyszczenie
