Poszukiwanie najstarszego lodu pod powierzchnią Ziemi
Przeprowadzone w ostatnich miesiącach na Antarktydzie odwierty w ramach finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu Beyond EPICA pozwoliły na osiągnięcie istotnego kamienia milowego w dziedzinie badań klimatu. Po wwierceniu się w czapę lodową zespołowi udało się dotrzeć na głębokość 2 800 metrów, do miejsca, w którym pokrywa lodowa styka się ze skałą macierzystą. Rdzeń lodowy wydobyty na stanowisku badawczym Little Dome C może okazać się dla naukowców istotnym źródłem informacji na temat zmian ziemskiego klimatu na przestrzeni wieków. Poza zachowaniem wyjątkowego zapisu historii klimatu naszej planety, wydobyty lód pozwoli również na zbadanie temperatur atmosferycznych oraz czystych próbek powietrza wraz z gazami cieplarnianymi obejmujących okres od 900 000 do 1,2 miliona lat temu. W okresie tym, określanym mianem przejściowego środkowego plejstocenu, nastąpiło spowolnienie cykli zlodowaceń, które zamiast 41 000 lat zaczęły trwać 100 000 lat. „To historyczna chwila dla nauki o klimacie i środowisku”, zauważa Carlo Barbante, wykładowca Uniwersytetu Ca' Foscari w Wenecji, partnera projektu Beyond EPICA, którego wypowiedź została przytoczona w informacji prasowej opublikowanej przez portal Eurasia Review. „To najstarszy istniejący zapis historii klimatu naszej planety zawarty w rdzeniu lodowym, dzięki któremu możemy odkryć wzajemne powiązania między obiegiem dwutlenku węgla a temperaturą”. Jak uważa Julien Westhoff, czołowy badacz zagadnienia i pracownik naukowy Uniwersytetu w Kopenhadze, będącego jednym z kluczowych partnerów projektu, wstępne analizy przeprowadzone na Antarktydzie wskazują, że „2 480 metrów górnej części rdzenia zawiera dane na temat klimatu sięgające okresu 1,2 miliona lat przed naszą erą o wysokiej rozdzielczości - w jednym metrze lodu znajdują się dane dotyczące 13 000 lat”. Miejsce odwiertu dokonanego w ramach stanowiska badawczego Little Dome C zostało wskazane dzięki wykorzystaniu najnowocześniejszych technologii echosonografii radiowej i modelowania przepływu lodu. „Najbardziej imponującym osiągnięciem jest to, że udało nam się odkryć rdzeń zawierający dane na temat klimatu obejmujące okres od 0,8 do 1,2 miliona lat w miejscu, w którym prognozowaliśmy jego wystąpienie, na głębokości 2 426-2 490 metrów. Tym sposobem pobiliśmy ustanowiony dwadzieścia lat temu przez zespół projektu EPICA rekord wieku rdzenia lodowego”, zauważa Frank Wilhelms reprezentujący Instytut im. Alfreda Wegenera, niemieckiego partnera projektu.
1,2 miliona lat i bardziej odległe czasy
Poniżej lodu, dzięki któremu badacze będą w stanie odczytać dane na temat klimatu sprzed 1,2 miliona lat, znajduje się warstwa rdzenia lodowego o grubości 210 metrów pobrana z obszaru znajdującego się bezpośrednio nad podłożem skalnym. W skład tej warstwy wchodzi silnie zdeformowany i stary lód nieznanego pochodzenia, który badacze uważają za wymieszany lub ponownie zamrożony. Zaawansowana analiza tego lodu może rzucić nowe światło na właściwości ponownie zamarzniętego lodu pod czapą lodową pokrywającą Antarktydę i przyczynić się do opracowania nowych wniosków na temat historii zlodowacenia Antarktydy Wschodniej. „Cenne rdzenie lodowe wydobyte podczas badań zostaną przetransportowane do Europy na pokładzie lodołamacza Laura Bassi. Będzie to wymagało zapewnienia ciągłości łańcucha chłodniczego i utrzymania stałej temperatury na poziomie -50 °C, co stanowi poważne wyzwanie logistyczne w ramach projektu”, zauważa Gianluca Bianchi Fasani, starszy pracownik naukowy agencji ENEA-UTA (Jednostki Technicznej ds. Antarktydy Włoskiej Narodowej Agencji ds. Nowych Technologii, Energetyki i Zrównoważonego Rozwoju Gospodarczego). Gdy rdzenie lodowe dotrą do Europy, zespół projektu Beyond EPICA (Beyond EPICA Oldest Ice Core: 1,5 Myr of greenhouse gas – climate feedbacks) naukowcy przeanalizują pobrane próbki, aby poznać klimat i historię atmosfery naszej planety oraz określić wiek skał znajdujących się pod lodem, aby odkryć, kiedy ta część Antarktydy była po raz ostatni skalista. Więcej informacji: strona projektu Beyond EPICA
Słowa kluczowe
Beyond EPICA, Antarktyda, klimat, odwiert, lód, rdzeń lodowy
