Badanie kwestii płci w rodzicielstwie
Moment stania się rodzicem wyznacza punkt, w którym zróżnicowanie sytuacji kobiet i mężczyzn na rynku pracy – oraz w domu – nabiera wyrazistości. Na całym świecie narodziny dziecka dla kobiety często oznaczają mniejsze szanse na zatrudnienie, natomiast dla mężczyzn zwykle wszystko pozostaje bez zmian. „Badania sugerują, że w parach różnopłciowych przewagi komparatywne w gospodarstwie domowym i na rynku pracy są nieuchronnie związane z płcią”, wyjaśnia Marie Evertsson z Uniwersytetu Sztokholmskiego w Szwecji, koordynatorka projektu GENPARENT. „Może to utrudniać podejmowanie racjonalnych finansowo decyzji w oddzieleniu od norm i oczekiwań związanych z płcią”.
Rodzicielstwo w parach jednopłciowych
Finansowany przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych projekt GENPARENT koncentrował się na rodzicielstwie w parach jednopłciowych. Celem było zbadanie, w jaki sposób rodzice dzielą czas na pracę zarobkową i opiekę nad dzieckiem w warunkach, w których różnice między płciami można wykluczyć jako czynnik decydujący o podziale obowiązków. Prace obejmowały analizy dużych zbiorów danych z rejestrów ludności w krajach nordyckich i Niderlandach, a także wywiady z parami lesbijek spodziewających się dziecka lub posiadających dziecko w Niderlandach i Szwecji. „Wyniki pokazały, że w parach lesbijskich często obie kobiety w pewnym momencie chcą urodzić dziecko”, mówi Evertsson. „Co więcej, zarówno lesbijki, jak i geje dzielą się urlopem rodzicielskim w bardziej równomierny sposób w porównaniu z parami różnopłciowymi”. Chociaż wykonane w ramach projektu analizy dotyczące homoseksualnych mężczyzn opierały się na mniejszej populacji o wyższych dochodach i lepszej pozycji na rynku pracy niż większość przeciętnych mężczyzn, sugerują one, że podział obowiązków jest najbardziej równomierny w parach gejowskich. Ważnym tego powodem wydaje się być brak czynników fizjologicznych (takich jak karmienie piersią), które powodują, że na przykład kobieta musi dłużej przebywać z dzieckiem.
Zarobki a rodzicielstwo
W ramach projektu porównano również wysokość zarobków wśród par w krajach nordyckich. „W Danii, Norwegii i Szwecji pary osób tej samej płci mają dość wyrównane zarobki pięć lat po urodzeniu pierwszego dziecka”, dodaje Evertsson. „Odkryliśmy jednak, że w Finlandii pięć lat po pierwszym porodzie zarówno wśród par heteroseksualnych, jak i par homoseksualnych notowane są znaczące różnice w zarobkach”. „W tym wypadku ważnym czynnikiem wydaje się być fińska polityka świadczeń opiekuńczych, przyczyniająca się do powstawania nierówności w obu grupach par”, zauważa Evertsson. Projekt wykazał również podobny podział urlopów wśród adopcyjnych i biologicznych rodziców różnej płci, przy czym w obu grupach osobą biorącą pierwszy i najdłuższy urlop jest matka. Sugeruje to, że normy i ideały związane z płcią są silnymi mechanizmami stymulującymi powstawanie różnic między kobietami i mężczyznami, jeśli chodzi o pracę zarobkową i opiekę w parach różnopłciowych. Wreszcie, z analiz wynika również, że osoby, które doświadczyły życia zarówno z mężczyzną, jak i kobietą, spędzają w pracy więcej godzin w przypadku mieszkania z kobietą, niż będąc w związku z mężczyzną. „Jest to zgodne z naszą hipotezą, według której płeć partnera wpływa na zachowania na rynku pracy”, mówi Evertsson.
Zrozumieć rodzicielstwo przez pryzmat płci
Evertsson uważa, że projekt GENPARENT pozwolił jej lepiej zrozumieć mechanizmy, które są źródłem nierówności w parach osób różnej płci rozpoczynających przygodę z rodzicielstwem. „Ponadto udało nam się uzupełnić braki w badaniach dzięki skupieniu się na modelach rodzinnych, które są coraz częściej spotykane, ale wciąż rzadko uwzględniane w zakrojonych na szeroką skalę analizach ilościowych dotyczących nierówności w wynagrodzeniach”, dodaje. „Nasze wyniki podważają tradycyjne teorie, które głoszą, że podział obowiązków związanych z pracą i opieką w parach jest zdeterminowany przez kwestie finansowe. Zamiast tego zwracamy uwagę, że dla zrozumienia roli płci w rodzicielstwie duże znaczenie mają różnice między płciami oraz przyjęte normy”.
Słowa kluczowe
GENPARENT, płeć, rodzic, rodzicielstwo, osoby tej samej płci, karmienie piersią, zarobki
