Technologia pomaga w walce z handlem ludźmi
Handel ludźmi zbiera coraz większe żniwo na całym świecie. W Europie większość ofiar tego procederu to wykorzystywane seksualnie kobiety i dzieci. Niestety, możliwość korzystania z technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT) pogłębia ten problem, oferując nowe sposoby popełniania przestępstw. Ponadto agencje zajmujące się ich zwalczaniem mają do dyspozycji narzędzia, które nie nadążają za szybkim rozwojem technologicznym ani za tempem, z jakim przestępcy uczą się wykorzystywać nowe technologie. Z pomocą przychodzi finansowany przez Unię Europejską projekt HEROES, którego międzynarodowy zespół mierzy się z problemem handlu ludźmi, przyjmując podejście oparte na technologii, ale skoncentrowane na ofiarach.
Zapobieganie, dochodzenie i pomoc ofiarom
Prace w ramach projektu koncentrują się na różnych aspektach niegodziwego traktowania dzieci w celach seksualnych (ang. child sexual abuse, CSA) oraz wykorzystywania seksualnego dzieci (ang. child sexual exploitation, CSE). Jeśli chodzi o zapobieganie, zawsze najważniejsze jest podnoszenie świadomości. Jak mówi koordynator projektu Luis Javier García Villalba: „Dzieci i osoby młode nie są w wystarczającym stopniu świadome zagrożeń, na jakie są narażone podczas korzystania z mediów społecznościowych i komunikowania się z nieznajomymi przez internet. Co więcej, dorośli mający obowiązek zadbać o dobro dzieci mają trudności ze znalezieniem właściwych słów, aby rozmawiać z nimi o zagrożeniach czyhających w sieci, i zwykle nie rozumieją, jak działają aplikacje i platformy, z których korzystają dzieci”. Jeśli chodzi o pracę dochodzeniową w sprawach dotyczących tych procederów, organy ścigania muszą zostać wyposażone w nowe narzędzia, które umożliwią im radzenie sobie z ogromną ilością materiałów o charakterze przestępczym, jakimi zalany jest obecnie internet. Przeglądanie zdjęć i innych treści związanych z wspomnianymi przestępstwami jest nie tylko czasochłonne, ale również traumatyczne dla samych funkcjonariuszy. Jest to więc obszar, z którym doskonale poradziłaby sobie sztuczna inteligencja (AI), pomagając w identyfikacji takich treści w sieci. Kolejnym aspektem, który wymaga większej uwagi, jest pomoc ofiarom, a w szczególności zapewnienie, by nie stały się ofiarą wtórnej wiktymizacji wskutek niewłaściwych procedur procesowych. Jak podkreśla Villalba: „Ofiary wciąż doświadczają trudności na wszystkich etapach procedur przewidzianych przez system wymiaru sprawiedliwości – począwszy od pierwszego zgłoszenia, aż po potencjalną rehabilitację. Celem projektu HEROES jest stworzenie rozwiązań zapewniających lepsze wsparcie ofiarom niegodziwego traktowania w celach seksualnych, wykorzystywania seksualnego i handlu ludźmi, w związku z czym opracowaliśmy odpowiednie badania, protokoły i wytyczne”.
Ochrona ofiar handlu ludźmi za pomocą technologii
W projekcie HEROES uczestniczy 24 partnerów z 17 krajów Europy, Ameryki Południowej i Azji. Jednym z wyzwań, z jakimi konsorcjum projektu musiało się zmierzyć, było ujednolicenie komunikacji między pracownikami socjalnymi a programistami. Aby połączyć te dwa różne środowiska, w ramach projektu zorganizowano kilka warsztatów polegających na wymianie perspektyw i doświadczeń przez uczestników, co ostatecznie zaowocowało bogatym merytorycznie dialogiem i solidnymi rezultatami. Konsorcjum projektu HEROES opracowało cały wachlarz narzędzi adresowanych do organów ścigania, w tym narzędzie do automatycznej identyfikacji i klasyfikacji materiałów przedstawiających niegodziwe traktowanie dzieci w celach seksualnych (CSAM) i materiałów dotyczących wykorzystywania seksualnego dzieci (CSEM), umożliwiające wykrywanie tego typu przestępstw w plikach multimedialnych. W ramach projektu opracowano również pakiet narzędzi białego wywiadu – Open Source Intelligence Tools (OSINT) – które są w stanie lokalizować materiały związane z treściami CSAM/CSEM w darknecie i w sieci widocznej. Wśród innych osiągnięć warto wymienić innowacyjne narzędzie pomagające w badaniu sieci peer-to-peer oraz narzędzie kryminalistyczne umożliwiające wyszukiwanie na skonfiskowanych urządzeniach istotnych danych związanych z CSA/CSE i handlem ludźmi. Zespół projektu HEROES wykorzystał technologię również na potrzeby zapobiegania tym przestępstwom. Jak twierdzi Villalba: „W ramach projektu HEROES opracowaliśmy narzędzia prewencyjne, takie jak aplikacja mobilna przeciwdziałająca nagabywaniu dzieci w celach seksualnych, która wykrywa grooming na wczesnych etapach, klasyfikator fałszywych ogłoszeń o pracę, który pomaga zapobiegać handlowi ludźmi kuszonymi fałszywymi ofertami pracy w internecie, a także aplikacja mobilna, która umożliwia obywatelom zgłaszanie incydentów dotyczących potencjalnych przypadków handlu ludźmi i CSA/CSE”. Rezultatem projektu są również materiały niemające charakteru technicznego, w tym ramy współpracy, wytyczne dotyczące działań uświadamiających oraz podręcznik poświęcony wczesnej identyfikacji potencjalnych ofiar handlu ludźmi i przestępstw CSA/CSE. Ponadto projekt HEROES umożliwił realizację międzynarodowych kampanii prewencyjnych, które stanowią uzupełnienie narzędzi technologicznych. Na przykład w Bangladeszu (heroes-fct.es) (kampania Red Heart Campaign), zorganizowana w ramach projektu HEROES, wspiera prawa dzieci wykorzystywanych seksualnie. Z kolei w Kolumbii w obchody karnawału w Barranquilla w 2024 roku zaangażowała się fundacja na rzecz zapobiegania handlowi ludźmi i wykorzystywaniu seksualnemu w celach komercyjnych – Fundación Renacer walcząca z przemocą seksualną (fundacionrenacer.org) (Barranquilla Festival), która teraz przyłącza się do walki z handlem dziećmi. Dzięki połączeniu fachowej wiedzy psychologów, socjologów, prawników, pracowników socjalnych, pracowników opieki zdrowotnej, programistów oraz ekspertów w dziedzinie bezpieczeństwa komputerowego i kryminalistyki projekt HEROES czyni świat bezpieczniejszym miejscem dla dzieci i innych osób, które mogą stać się ofiarami handlu ludźmi.
Słowa kluczowe
HEROES, CSA, handel ludźmi, zapobieganie, dochodzenie, pomoc ofiarom, niegodziwe traktowanie dzieci w celach seksualnych, wykorzystywanie seksualne dzieci, CSE
