Odkrywanie ukrytych emisji związanych z transformacją lasów
Jeśli chodzi o zmiany klimatu, niewiele jest rzeczy ważniejszych od lasów. Dzieje się tak, ponieważ lasy służą jako biotop obniżający zawartość dwutlenku węgla, który usuwa i magazynuje ogromne ilości CO2. Szacuje się, że w rzeczywistości lasy usuwają prawie 3 miliardy ton antropogenicznego dwutlenku węgla każdego roku, pochłaniając około 30 % wszystkich emisji CO2, których źródłem są paliwa kopalne i wylesianie. Nie powinno więc dziwić, że ponowne zalesianie jest kluczowym narzędziem w walce ze zmianami klimatu. „Przemiany w lasach, czyli zwiększanie powierzchni lasów po długim okresie wylesiania, są coraz częstsze, szczególnie w krajach uprzemysłowionych” — mówi Simone Gingrich, profesor na austriackim Uniwersytecie Przyrodniczym, znanym również jako Uniwersytet BOKU. Chociaż transformacja lasów doprowadziła już do spadku wskaźników globalnego wylesiania netto i pomogła zwiększyć obszar biotopu pochłaniającego dwutlenek węgla, czy jest ona „neutralna pod względem emisji dwutlenku węgla”? Takie pytanie postawiono w finansowanym ze środków UE projekcie HEFT. „Projekt wprowadza ideę ukrytych emisji w transformacji lasów — emisji gazów cieplarnianych z procesów związanych ze zmniejszeniem presji na lasy i umożliwieniem ponownego zalesiania” — wyjaśnia Gingrich, który pełnił funkcję koordynatora projektu.
Uprzemysłowienie ponownego zalesiania
Według Gingricha ukryte emisje mogą wynikać z takich procesów, jak zastępowanie drewna opałowego nowoczesnymi źródłami energii, intensyfikacja rolnictwa i przesiedlanie. „Chcieliśmy zrozumieć, w jakim stopniu długoterminowa odbudowa lasów była związana z procesami industrializacji w rolnictwie, zużyciem energii i handlem międzynarodowym oraz w jakim stopniu emisje z tych procesów zagrażają efektowi łagodzenia zmian klimatu przez ponowne zalesianie” — dodaje Gingrich. W tym celu w ramach projektu, który otrzymał wsparcie ze strony Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych, opracowano innowacyjne ramy metodologiczne do ilościowego określania wszystkich emisji i pochłaniaczy gazów cieplarnianych spowodowanych procesami społeczno-metabolicznymi i ekologicznymi w trakcie transformacji lasów. W szczególności badacze przyjrzeli się przemianom lasów zachodzącym w skali krajowej i ponadnarodowej w Europie, Ameryce Północnej i Azji Południowo-Wschodniej.
Wzrost wydajności zrównoważony wzrostem emisji
Naukowcy odkryli, że transformacji lasów w rzeczywistości towarzyszy wzrost emisji, zwłaszcza w sektorach rolnictwa i energetyki. Jednocześnie przemiany te charakteryzują się jednak znacznym wzrostem wydajności we wszystkich sektorach, od zwiększonego wzrostu drzew w sektorze leśnym po zwiększenie produkcji na jednostkę emisji w rolnictwie i energetyce. „Problem z uprzemysłowieniem jako mechanizmem umożliwiającym transformację lasów nie polega na tym, że emisje są przenoszone z lasów do innych sektorów, ale na tym, że uprzemysłowienie umożliwia bezprecedensowy wzrost zużycia zasobów i emisji” — zauważa Gingrich. Innym kluczowym odkryciem jest to, że przemiany lasów w czasie i przestrzeni są powiązane ze zmianami zarówno tego, kto używa lasów, i tego, jak to robi — przy czym praktyki rolnicze są coraz bardziej wykluczane z lasów, a ludność lokalna w mniejszym stopniu korzysta z zasobów leśnych. „Odkrycia te mogą pomóc nam w określeniu i wdrożeniu nowego, przyjaznego dla klimatu i zrównoważonego podejścia do transformacji lasów” — podsumowuje Gingrich. Gingrich pracuje obecnie nad kolejnym projektem dotyczącym uprzemysłowienia austriackich lasów, podczas gdy kilku doktorantów projektu HEFT rozpoczęło własne projekty związane ze zrównoważonym użytkowaniem gruntów i lasów.
Słowa kluczowe
HEFT, emisje, transformacja lasów, ponowne zalesianie, zmiana klimatu, lasy, wylesianie
