Planeta wielkości Ziemi dostrzeżona przy bliskiej długożyjącej gwieździe karłowatej
Badania wspierane przez finansowane ze środków UE projekty SPECULOOS i BEBOP odkryły SPECULOOS 3, gwiazdę karłowatą nieco większą od Jowisza. Jest to drugi odkryty układ planetarny po słynnym TRAPPIST-1 i jego siedmiu planetach.
Niekończący się dzień lub niekończąca się noc
Jak opisano w artykule opublikowanym w piśmie „Nature Astronomy”, nowo odkryta egzoplaneta SPECULOOS-3 b znajduje się około 55 lat świetlnych od Ziemi — to raczej niewielka odległość, biorąc pod uwagę fakt, że Droga Mleczna rozciąga się na przestrzeni około 100 000 lat świetlnych. „SPECULOOS-3 b ma praktycznie taki sam rozmiar jak nasza planeta” — stwierdza główny autor badania dr Michaël Gillon z koordynatora projektu SPECULOOS, Université de Liège (ULiège) w Belgii, w komunikacie prasowym opublikowanym na stronie internetowej projektu. „Jeden rok, czyli czas okrążenia gwiazdy, trwa około 17 godzin. Z drugiej strony wygląda na to, że dni i noce nigdy się nie kończą. Jesteśmy przekonani, że planeta obraca się w sposób synchroniczny, tzn. ta sama strona, zwana stroną dzienną, jest zawsze zwrócona ku gwieździe, podobnie jak Księżyc w stosunku do Ziemi. Z drugiej strony, czyli dla strony nocnej oznacza to, że jest spowita wieczną ciemnością”. Bardzo chłodne gwiazdy karłowate są gwiazdami o najmniejszej masie we Wszechświecie i świecą sto razy słabiej niż Słońce. Żyją jednak sto razy dłużej i prawdopodobnie będą ostatnimi świecącymi gwiazdami we Wszechświecie. „Projekt SPECULOOS powstał dokładnie w celu obserwacji pobliskich bardzo chłodnych gwiazd karłowatych w poszukiwaniu planet skalistych, które dobrze nadają się do szczegółowych badań” — zauważa współautorka badania, dr. Laetitia Delrez, również z uczelni ULiège. „W 2017 roku nasz prototyp SPECULOOS wykorzystujący teleskop TRAPPIST odkrył słynny układ TRAPPIST-1 składający się z siedmiu planet wielkości Ziemi, w tym kilku potencjalnie nadających się do zamieszkania. To był doskonały początek!”
Tam, gdzie nie ma atmosfery
Planeta SPECULOOS-3 b ma niezwykle krótką orbitę, w wyniku czego jest bombardowana 16 razy większą ilością energii na sekundę ze strony swojej gwiazdy karłowatej niż nasza planeta otrzymuje od Słońca. „W takim środowisku obecność atmosfery wokół planety jest bardzo mało prawdopodobna” — zauważa współautor badania dr Julien de Wit, absolwent ULiège, profesor Massachusetts Institute of Technology (MIT) i współdyrektor Obserwatorium Północnego SPECULOOS i jego teleskopu Artemis, opracowanego wspólnie przez ULiège i MIT. „Fakt, że ta planeta nie ma atmosfery może być zaletą z kilku różnych powodów. Na przykład, może to pozwolić nam zdobyć dużo informacji na temat bardzo chłodnych gwiazd karłowatych, co z kolei umożliwi bardziej dogłębne badania ich planet potencjalnie nadających się do zamieszkania”. Planeta SPECULOOS-3 b jest doskonałym obiektem do dalszych obserwacji przy użyciu Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba. Może to prowadzić do uzyskania cennych informacji na temat mineralogii planety, a także dostarczyć danych, które mogą zapewnić lepszy wgląd w nasz Wszechświat. Projekt SPECULOOS (SPECULOOS: searching for habitable planets amenable for biosignatures detection around the nearest ultra-cool stars) zakończył się w 2019 roku. Projekt BEBOP (Binaries Escorted By Orbiting Planets) zakończy się w październiku 2024 roku. Więcej informacji: strona projektu SPECULOOS projekt BEBOP
Słowa kluczowe
SPECULOOS, BEBOP, egzoplaneta, planeta, gwiazda, gwiazda karłowata, bardzo chłodna gwiazda karłowata, SPECULOOS 3, SPECULOOS-3 b