Opracowywanie wytycznych dla społeczności Arktyki
Arktyka ociepla się cztery razy szybciej niż reszta globu, co stanowi przyczynę drastycznych zmian klimatu i krajobrazu. Najlepiej ilustrują to zjawiska takie jak coraz mniejsza ilość lodu morskiego, wycofywanie się lodowców, zmniejszenie grubości pokryw lodowych, rozmarzanie wiecznej zmarzliny, wzrost intensywności opadów oraz występowanie nietypowych zjawisk pogodowych. „Zmianie klimatu towarzyszy zmiana sposobu, w jaki postrzegamy Arktykę, zwłaszcza w kontekście prowadzonej tam działalności”, zauważa Stein Sandven, starszy badacz norweskiego Ośrodka Badań Środowiskowych i Satelitarnych im. Nansena (NERSC) w Norwegii. Zdaniem Sandvena, ocieplaniu klimatu Arktyki towarzyszy wzrost zróżnicowanej aktywności, począwszy od badań naukowych, a kończąc na transporcie morskim, handlu i turystyce. Biorąc pod uwagę wrażliwość tego regionu, każda taka zmiana wywołuje poważne wstrząsy. „Dlatego potrzebujemy nowych ram, norm, wytycznych i najlepszych praktyk, aby zapewnić zrównoważony charakter wszystkich przejawów takiej działalności”, wyjaśnia. To właśnie w celu opracowania takich ram powstał finansowany ze środków Unii Europejskiej projekt CAPARDUS.
Zróżnicowane interesy i koncepcje
Konsorcjum koordynowanego przez NERSC projektu gromadzi interesariuszy poszczególnych sektorów oraz państw regionu Arktyki, stanowiąc forum pozwalające na omawianie jego przyszłości. „Współpraca tak zróżnicowanych podmiotów może stanowić poważne wyzwanie, zwłaszcza z punktu widzenia komunikacji - różni interesariusze zwykle mówią różnymi językami, a ich cele i założenia często bywają sprzeczne”, zauważa Sandven. Zdaniem badacza szeroka reprezentacja wszystkich interesariuszy i ich poglądów była kluczem do sukcesu projektu. „Zapewnienie różnorodności pozwoliło nam na opracowanie najlepszych praktyk, wytycznych i norm dostosowanych do potrzeb wszystkich podmiotów, od rybaków, przez przedsiębiorstwa turystyczne, aż po operatorów transportu morskiego”, dodaje Sandven.
Wspieranie społeczności lokalnych
Jednym z najważniejszych rezultatów projektu był zestaw wytycznych dotyczących wykorzystania metod nauki obywatelskiej i monitorowania z udziałem członków społeczności jako sposobu na ich wsparcie i upodmiotowienie. „Oddając głos lokalnym społecznościom i zapraszając je do uczestnictwa w procesie monitorowania sprawiamy, że będą w stanie sprawniej określać i zaspokajać własne potrzeby oraz realizować swoje priorytety. Naszym zdaniem to kluczowy czynnik na drodze do bardziej zrównoważonego i sprawiedliwego rozwoju”, zauważa Sandven. W przypadku wyspy Svalbard miejscowa agencja turystyczna rozważa udostępnienie zarówno turystom, jak i członkom społeczności różnych narzędzi, których mogą używać do gromadzenia w czasie wykonywania codziennych czynności ważnych danych środowiskowych, na przykład dotyczących liczebności ptaków. „Dzięki przeprowadzonym w ramach projektu CAPARDUS warsztatom i debatom, udało nam się wzmocnić współpracę między naukowcami i członkami lokalnej społeczności na Svalbardzie - to kolejny czynnik, bez którego nie uda się zapewnić zrównoważonego rozwoju w regionie”, dodaje Sandven.
Zasady bezpieczeństwa dla Arktyki
Uwzględniając wzrost intensywności działalności komercyjnej w Arktyce, zespół projektu CAPARDUS skupił się również na opracowaniu nowych norm bezpieczeństwa. „Wzrost aktywności ludzkiej wymaga gromadzenia i rozpowszechniania wiedzy na temat bezpieczeństwa wśród osób podróżujących, pracujących i mieszkających w regionie”, wyjaśnia Sandven. Nowe zasady bezpieczeństwa obejmują wszystkie istotne obszary, począwszy od odzieży, którą należy nosić podczas wycieczek turystycznych, po zasady ochrony niedźwiedzi polarnych i reagowanie na zagrożenia dla środowiska. Nowe normy i pozostałe rezultaty projektu pozwoliły na opracowanie wstępnych ram, na których mogą oprzeć się bardziej kompleksowe rozwiązania dla Arktyki. Badacze współpracują obecnie z decydentami politycznymi w celu ich wdrożenia. Pracują także nad uruchomieniem cyfrowego centrum informacji i najlepszych praktyk z myślą o osobach mieszkających i pracujących w Arktyce.
Słowa kluczowe
CAPARDUS, zrównoważony, Arktyka, lód morski, wieczna zmarzlina, pokrywy lodowe, klimat, zmiana, rybołówstwo, turystyka, nauka obywatelska
