Rozwój obserwacji oceanów i udostępniania danych
Oceany to największa przyjazna życiu przestrzeń na Ziemi. Są one także niezwykłym zasobem różnorodności biologicznej, źródłem żywności i tlenu, podstawą zatrudnienia ludności oraz największym pochłaniaczem dwutlenku węgla na naszej planecie. Monitorowanie i ochrona siedlisk morskich ma zasadnicze znaczenie dla naszego dobrobytu i dobra świata, w którym żyjemy, tymczasem większość globalnego oceanu nie jest objęta szczegółowymi obserwacjami i pozostaje słabo zbadana. Finansowany przez UE projekt NAUTILOS zakłada uzupełnienie i rozszerzenie obecnych narzędzi i usług UE, aby wypełnić istotne luki w obserwacji i modelowaniu środowiska morskiego.
Nowe ekonomiczne techniki detekcji i pobierania próbek
„Zespół NAUTILOS opracował 14 nowych technik, które umożliwiają monitorowanie wielu parametrów, takich jak rozpuszczony tlen, dźwięk (zarówno hałas, jak i kliknięcia morświnów i delfinów, w oparciu o które szacuje się liczebność tych zwierząt), fitoplankton, zakwaszenie oceanów, krzemiany oraz nano- i mikrodrobiny plastiku. Nasz niedrogi autonomiczny czujnik mikrodrobin plastiku do analizy w czasie rzeczywistym na miejscu będzie pierwszym w historii czujnikiem tego rodzaju, który zrewolucjonizuje monitorowanie mikrodrobin plastiku”, twierdzi koordynator projektu Gabriele Pieri z Instytutu Nauk Informacyjnych i Technologii przy Włoskiej Krajowej Radzie ds. Badań Naukowych. Podczas demonstracji na dużą skalę monitorowanych będzie 70% z ponad 30 podstawowych zmiennych oceanicznych określonych przez Globalny System Obserwacji Oceanicznych. Uwzględni ona także dziewięć wskaźników jakościowych służących do określenia dobrego stanu środowiska, zgodnie z definicją zawartą w dyrektywie ramowej w sprawie strategii morskiej.
Poprawa czasowej regularności i rozdzielczości przestrzennej
Jednym z głównych problemów związanych z obecnymi technikami jest fakt, że nie są one powszechnie stosowane i że pobieranie próbek czy gromadzenie danych nie są prowadzone w sposób regularny. „Zespół NAUTILOS postawił sobie za cel upowszechnienie techniki w oparciu o kilka podejść: modułową konstrukcję i łatwość integracji z istniejącymi platformami i stacjami obserwacyjnymi, niskie koszty oraz wykorzystanie w inicjatywach z zakresu nauki obywatelskiej”, wyjaśnia Pieri. Techniki te mogą zostać potencjalnie umieszczone na którejś z wielu różnych platform, w tym tych wspierających kalibrację, walidację i demonstrację. Należą do nich cumowane boje, systemy dryfujące (unoszące się na powierzchni i poruszane przez prądy), zrobotyzowane pływaki profilujące ARGO, autonomiczne pojazdy podwodne i autonomiczne pojazdy powierzchniowe. Inne to platformy obserwacyjne głębokiego oceanu, lądowniki (platformy pracujące na dnie morskim), bezzałogowe statki powietrzne (drony) i zwierzęta płetwiaste (poprzez umieszczanie na nich nadajników). „Oprogramowanie NAUTILOS i produkty dotyczące danych mają format open-source, a co najważniejsze, te ostatnie są również płynnie zintegrowane z zewnętrznymi unijnymi centrami tematycznymi, takimi jak Europejska Sieć Informacji i Obserwacji Środowiska Morskiego czy SeaDataNet, ogólnoeuropejska infrastruktura wspierająca dostęp do danych morskich”, dodaje Peri.
Od nauki obywatelskiej po Komisję Europejską
Głównymi docelowymi użytkownikami technik NAUTILOS są firmy, organizacje pozarządowe i naukowcy, ale zespół zajmuje się także podnoszeniem świadomości wśród obywateli i decydentów. „Nasze kampanie z zakresu nauki obywatelskiej należą do najważniejszych rezultatów projektu. Cenne informacje zwrotne od różnych użytkowników pomagają nam ulepszać nasze rozwiązania – w tym nową aplikację do nauki obywatelskiej, narzędzie do analizy zakwitów glonów i skaner bliskiej podczerwieni do wykrywania mikrodrobin plastiku, przy czym wszystkie one są łatwymi w użyciu narzędziami na smartfony”, zauważa Pieri. W tym roku zespół NAUTILOS zorganizował także okrągły stół dla prawodawców w Genui w kontekście Wielkiego Finału Ocean Race. Przedstawiciele Dyrekcji Generalnej ds. Gospodarki Morskiej i Rybołówstwa oraz Dyrekcji Generalnej ds. Badań Naukowych i Innowacji (Zdrowe Oceany i Morza) wskazali na istotne znaczenie ochrony oceanów i ich obserwacji. Dzięki projektowi NAUTILOS powstały liczne narzędzia i usługi pozwalające na zwiększenie rozdzielczości przestrzennej i czasowej europejskich programów obserwacji mórz. Otwarty dostęp i nauka obywatelska będą sprzyjać zaangażowaniu i wykorzystaniu przez wszystkich interesariuszy, wywierając fundamentalny wpływ na ochronę mórz oraz zdrowie i dobrostan środowiska, jednostki i naszej planety.
Słowa kluczowe
NAUTILOS, ocean, morski, mikrodrobiny plastik, nauka obywatelska, czujnik, obserwacja oceanu, obserwacja morska, podstawowe zmienne oceaniczne, SeaDataNet
