Zwrot europejskiej turystyki kulturowej w kierunku zrównoważonego rozwoju
Turystyka kulturowa staje się dynamicznym motorem wzrostu gospodarczego, szczególnie na obszarach wiejskich i miejskich położonych w peryferyjnych regionach Europy. Aby wykorzystać jej potencjał, zespół finansowanego przez UE projektu SmartCulTour przedefiniował krajobraz turystyki kulturowej, wdrażając innowacyjne strategie, które angażują interesariuszy we współtworzenie zrównoważonych praktyk w tej dziedzinie. Łącząc dane z tradycyjnych i nietradycyjnych źródeł, uczeni opracowali kompleksowy system wspomagania decyzji (DSS) umożliwiający skuteczne monitorowanie regionów. Dzięki testom terenowym w sześciu żywych laboratoriach projekt umożliwił świeże spojrzenie na rozwój regionalny, zwłaszcza na peryferiach wiejskich i miejskich, podkreślając rolę zrównoważonej turystyki kulturowej jako katalizatora wzrostu. Przeprowadzone w projekcie wyczerpujące badania pozwoliły wyłonić zrównoważone praktyki, które pozytywnie wpływają na regiony, a także sformułować propozycje lokalnych interwencji.
Między nadmiernym ruchem turystycznym a nieodkrytymi atrakcjami
Projekt SmartCultour wskazał na ważny problem występujący w wielu europejskich miejscowościach turystycznych, a mianowicie nierównomierny rozwój turystyki. Skutkuje on nieefektywnym wykorzystaniem zasobów oraz pogłębieniem różnic dotyczących kosztów i korzyści. Podczas gdy niektóre miejscowości zmagają się z negatywnymi skutkami nadmiernego ruchu turystycznego, potencjał turystyczny znacznej części europejskich regionów pozostaje niewykorzystany. „W bardziej empirycznym wymiarze, dzięki szerokiej gamie wskaźników na poziomie lokalnych jednostek administracyjnych projekt umożliwił statystyczne potwierdzenie pozytywnej zależności między turystyką kulturową a lokalnym zrównoważonym rozwojem i odpornością. Jest to o tyle istotne, że zależność ta jest często uwzględniana w badaniach, ale rzadko kiedy podejmuje się próbę jej ilościowego określenia”, stwierdza Bart Neuts, koordynator projektu SmartCulTour.
Wnioski z niedoboru danych
Jednym z kluczowych wyzwań, przed jakimi stanęli badacze, był niedostatek danych lokalnych, co wymagało zastosowania nowych strategii pozwalających na uzupełnienie oficjalnych statystyk. Ponadto zespół napotkał trudności z zaangażowaniem prywatnych firm komercyjnych w działanie żywych laboratoriów i borykał się z problemem braku środków na interwencje o charakterze infrastrukturalnym. Przezwyciężenie tych trudności wymagało zastosowania wspólnych wytycznych dotyczących gromadzenia danych, elastyczności w zakresie doboru nowych uczestników żywych laboratoriów oraz przeanalizowania przyszłych źródeł finansowania. „Aby uporać się z niedoborem danych, uzupełniliśmy oficjalne statystyki o duże zbiory danych i algorytmy uczenia maszynowego. Znalezienie nowych sposobów na niedrogie gromadzenie dużych ilości danych jest szczególnie istotne w przypadku rzadziej odwiedzanych atrakcji regionalnych, w których przeprowadzenie tradycyjnych badań ankietowych wśród turystów byłyby zbyt drogie”, mówi Neuts.
Zestaw narzędzi wspierających atrakcyjność turystyki kulturowej
Jednym z głównych aspektów podejścia SmartCulTour było zastosowanie współtwórczej, oddolnej metodologii planowania i rozwoju miejsc turystycznych. Dzięki zaangażowaniu interesariuszy przy pomocy narzędzi wykorzystujących sztukę i projektowanie usług, projekt umożliwił uwzględnienie różnorodnych interesów i punktów widzenia. Portal SmartCulTour tookit powstał, aby pomóc ośrodkom turystycznym we wdrażaniu lokalnych działań na rzecz zrównoważonej turystyki kulturowej. Dzięki połączeniu narzędzi kreatywnych, wizualnych i ilościowych zestaw narzędzi umożliwia przyjęcie kompleksowego podejścia do rozwoju turystyki kulturowej.
Krajobraz turystyczny przyszłości
W dalszej perspektywie projekt zakłada zmaksymalizowanie wpływu zestawu narzędzi poprzez jego wykorzystanie w działaniach zainteresowanych regionów i europejskich organizacji zarządzających miejscowościami turystycznymi (DMO). Oczekuje się, że współpraca z powiązanymi projektami, takimi jak SPOT i IMPACTOUR, pozwoli na uzyskanie efektu synergii, który przełoży się na silniejszy wpływ tych inicjatyw na europejski krajobraz turystyki kulturowej. Dzięki położeniu nacisku na zrównoważone praktyki i zaangażowanie społeczności projekt SmartCulTour wyznacza precedens dla przyszłych inicjatyw w dziedzinie turystyki kulturowej, wspierając odporność i sprawiedliwy rozwój w europejskich regionach.
Słowa kluczowe
SmartCulTour, turystyka kulturowa, turystyka europejska, zrównoważony rozwój, odporność, żywe laboratoria, zaangażowanie interesariuszy, regionalne
