Innowacyjne rozwiązania wspierające zrównoważone wydobycie surowców
Ciągły, niczym niezakłócony rozwój gospodarczy Europy wymaga dostępu do surowców krytycznych (ang. critical raw materials, CRM). Niestety, ich podaż jest niezwykle podatna na zakłócenia łańcucha dostaw, czego wyraźny przykład stanowią kryzysy wywołane przez pandemię COVID-19 w 2020 roku oraz inwazję Rosji na Ukrainę dwa lata później. Co więcej, ze względu na kluczową rolę tych surowców w realizacji strategii dekarbonizacji światowych gospodarek zapotrzebowanie na nie stale rośnie w skali całego globu. CRM definiuje się jako materiały, które mają znaczenie gospodarcze i strategiczne, a z uwagi na swoje unikalne właściwości są niezwykle trudne do zastąpienia, przy czym ich dostawy wiążą się ze znacznym ryzykiem. W 2011 roku opublikowano pierwszy wykaz zawierający 14 surowców krytycznych dla Unii Europejskiej, który jest aktualizowany co trzy lata. Są to materiały, między innymi metale ziem rzadkich, które odgrywają istotną rolę w przemyśle. W związku z tym działania zmierzające do poprawy dostępu do zasobów CRM – uwzględniające jednocześnie optymalizację ich zużycia i polepszenie warunków wydobycia w całej Europie – odgrywają ważną rolę w kontekście realizacji Europejskiego Zielonego Ładu, którego celem jest uczynienie Europy pierwszym kontynentem neutralnym pod względem emisji dwutlenku węgla do 2050 roku.
Zmniejszenie negatywnego wpływu
Wyzwaniem stojącym przed przemysłem wydobywczym jest zwiększenie skali obiecujących innowacyjnych technologii produkcji, jak również wykazanie, że surowce mogą być wydobywane w sposób zrównoważony i przy jak najniższych kosztach środowiskowych i społecznych. Obniżenie wysokich kosztów wydobycia, idące w parze z działaniami na rzecz zwiększenia zaangażowania społeczeństwa obywatelskiego w proces produkcji już na jego starcie, pomoże w poszerzeniu świadomości i pogłębieniu zaufania zarówno społeczności lokalnych, jak i pozostałych zainteresowanych stron. Co nie mniej ważne, skalowanie najbardziej obiecujących technologii i wprowadzanie ich na rynek wzmocni konkurencyjność europejskiego przemysłu w sektorze wydobywczym.
Siedem zrównoważonych rozwiązań
W ramach prezentowanych w dalszej części multidyscyplinarnych projektów – realizowanych z myślą o potrzebach zarówno całego sektora przemysłu, jak i poszczególnych użytkowników – powstały rozwiązania, których wprowadzenie na rynek jest realną perspektywą, co z pewnością wzmocni konkurencyjność unijnego przemysłu surowcowego. Ponadto każdy z tych projektów przyczynia się do realizacji ambitnych celów energetycznych i klimatycznych UE, oferując szereg korzyści, takich jak zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko, zdrowie i bezpieczeństwo oraz zagrożeń z tym związanych, a także zdobycie większego zaufania obywateli UE do sektora surowcowego. W ramach projektu ROBOMINERS powstał inspirowany biologią, modułowy i konfigurowalny robot do wydobywania urobku z niewielkich i trudno dostępnych złóż. Realizacja innego projektu, Goldeneye, umożliwiła stworzenie narzędzi nowej generacji, które zwiększają bezpieczeństwo górnictwa, umożliwiają monitorowanie środowiska i mapowanie mineralogiczne w czasie rzeczywistym. Uczeni skupieni wokół projektów Dig_IT i illuMINEation zbudowali inteligentną platformę przemysłowego internetu rzeczy, aby poprawić wydajność i zrównoważony charakter operacji wydobywczych przez połączenie systemów fizycznych i cybernetycznych. Z kolei zespół projektu NEXGEN SIMS opracował strategie bezpiecznego wdrażania autonomicznych, neutralnych pod względem emisji dwutlenku węgla (zasilanych akumulatorami) maszyn górniczych oraz wymaganej infrastruktury, aby zbudować w pełni cyfrowo połączoną kopalnię. Zostały one następnie przetestowane w rzeczywistych warunkach pracy. Celem projektu RE-SOURCING było promowanie rozwoju odpowiedzialnego pozyskiwania surowców w globalnych łańcuchach wartości minerałów, co ma zasadnicze znaczenie dla wsparcia zielonej transformacji energetycznej. Z kolei uczestnicy projektu SUMEX przygotowali ramy zrównoważonego rozwoju, w których zawarli wytyczne dla przemysłu wydobywczego dotyczące sposobów osiągania przez ten sektor celów zrównoważonego rozwoju w politycznych ramach wyznaczonych przez Europejski Zielony Ład.