W jaki sposób migranci mogą pomóc odmłodzić europejskie regiony wiejskie i górskie?
Migracja obywateli państw trzecich do europejskich obszarów miejskich potrafi zdominować przekazy medialne, ale przepływ do regionów pozamiejskich jest niedostatecznie zbadany. Jednak w tych miejscach imigracja może wyjść naprzeciw potrzebom gospodarki i stanowić przeciwwagę dla wyludnienia i malejącego wskaźnika urodzeń. „Jeśli rozwój ma być zrównoważony, polityka integracyjna i migracyjna musi być dostosowana do specyfiki danego miejsca”, mówi Jussi P. Laine, koordynator finansowanego ze środków UE projektu MATILDE (Migration Impact Assessment to Enhance Integration and Local Development in European Rural and Mountain Areas). Aby zbadać, w jaki sposób imigracja obywateli państw trzecich wpływa na rozwój lokalny na obszarach wiejskich i górskich, zespół projektu MATILDE przeprowadził 13 studiów przypadku w 10 krajach. Korzystając z metod „badania w działaniu”, badacze współtworzyli empirycznie ugruntowane zalecenia polityczne z lokalnymi interesariuszami, w tym migrantami i pracownikami odpowiedzialnymi za ich integrację. „Projekt MATILDE wyznaczył pragmatyczne ścieżki w kierunku spełnienia długoterminowej wizji dla obszarów wiejskich UE, by te stały się bardziej zrównoważone, równoprawne i odporne”, dodaje Laine, profesor geografii człowieka Uniwersytetu Wschodniej Finlandii.
Mieszana metodologia do oceny wpływu na społeczeństwo
Zespół projektu MATILDE zbadał trzy kluczowe skutki migracji obywateli państw trzecich: wpływ na rynek pracy i lokalną gospodarkę, ożywienie demograficzne i społeczne oraz terytorializację i poczucie przynależności. W ramach projektu opracowano zestaw metod badawczych, w tym gromadzenia i analizy danych ilościowych i jakościowych, a także techniki partycypacyjne, takie jak mapowanie mobilności i warsztaty. „Same tylko ilościowe wskaźniki społeczno-ekonomiczne, takie jak wskaźniki zatrudnienia, niewiele mówią o społecznym wpływie imigracji na samych migrantów lub lokalne społeczności”, wyjaśnia Laine. „Takie podejście pozwoliło nam na dogłębną analizę”.
Napływ i odpływ
Trzynaście analizowanych regionów reprezentuje gamę różnych cech geograficznych i historycznych, norm społeczno-kulturowych i systemów ekonomicznych. Wszystkie te regiony przechodziły przez różne fazy imigracji, którym towarzyszyły transformacje gospodarcze i polityczne. „Nasze regiony mają niezwykle zróżnicowane lokalne gospodarki, w których profile migrantów różnie wpisują się w rynek pracy. Ale wszystkie były osadzone w krajowych lub międzynarodowych systemach gospodarczych ze względu na kluczowe znaczenie rolnictwa, leśnictwa i rybołówstwa dla lokalnych gospodarek”, mówi Laine. Choć liczba migrantów pracujących na Hebrydach Zewnętrznych w Szkocji jest niewielka, badacze z projektu MATILDE odkryli, że mają oni kluczowe znaczenie dla przemysłu rybnego. W Południowym Tyrolu we Włoszech i w Karacabey w Turcji rolnictwo jest podstawowym sektorem, w którym znajdują pracę imigranci z zagranicy, czy to mieszkający na stałe, czy przyjeżdżający sezonowo. Inne obszary, w tym niemiecki region Bawarii i Ostrobotnia w Finlandii, mają bardziej zróżnicowane gospodarki, podzielone na sektory przemysłowy, produkcyjny, rzemieślniczy i oparty na wiedzy, które również oferują możliwości dla wykwalifikowanych obywateli państw trzecich. Wyludnienie, napędzane przez młodych ludzi emigrujących do obszarów miejskich w poszukiwaniu lepszych możliwości, było powszechne we wszystkich studiach przypadków, podobnie jak starzenie się lokalnych populacji. Oba te czynniki wpłynęły na powstanie miejsc pracy dla obywateli państw trzecich, często dla pracowników niskowykwalifikowanych. „Pomimo znaczenia zagranicznej siły roboczej dla tych regionalnych gospodarek wydaje się, że była ona niedoceniana, zanim pandemia COVID nie uwydatniła korzyści społeczno-gospodarczych”, zauważa Laine.
Współtworzone zalecenia dotyczące polityki
Około 25 % populacji UE mieszka na obszarach wiejskich. Ich rolnictwo, lasy, rezerwy wody, dziedzictwo kulturowe, różnorodność biologiczna i społeczna są chronione na mocy art. 174 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Jednak jak mówi Laine, „żaden z regionów analizowanych w ramach projektu MATILDE nie ma odpowiednich programów zatrudnienia skierowanych do obywateli państw trzecich. Więcej uwagi poświęca się ograniczaniu imigracji miejskiej niż strategicznemu wykorzystywaniu potencjału rozwojowego”. W odpowiedzi zespół projektu MATILDE współtworzył zalecenia polityczne, które uwzględniają kwestie integracji, poziomy polityczne i różne grupy obywateli państw trzecich (osoby ubiegające się o azyl, uchodźcy, pracownicy migrujący). Zalecenia obejmują „szybkie korzyści”, takie jak szybsze uznawanie istniejących formalnych, nieformalnych i pozaformalnych kwalifikacji obywateli państw trzecich, oraz długoterminowe praktyki, takie jak dostosowane szkolenia w celu poszerzania umiejętności. Wspólne badania Zespół projektu MATILDE współpracował z trzema finansowanymi ze środków UE projektami związanymi z tematem migracji: WELCOMING SPACES, MIMY i Whole-COMM. Podsumowująca konferencja odbyła się (strona w języku niemieckim) w Villach w Austrii, które było przedmiotem jednego ze studiów przypadku w projekcie MATILDE. Zespół jest obecnie zaangażowany w nowo utworzony klaster 39 finansowanych ze środków UE projektów dotyczących migracji, mających na celu poprawę koordynacji i zwiększenie wpływu badań.
Słowa kluczowe
MATILDE, migracja, migrant, wieś, góry, zatrudnienie, integracja, partycypacja, różnorodność, obywatel państwa trzeciego