Zwiększenie roli UE w globalnym zarządzaniu systemem azylowym
Wiele instrumentów związanych z przyznawaniem azylu może początkowo wyglądać obiecująco lub zapowiadać się na dobre praktyki, lecz ich wdrożenie może być bardzo problematyczne w perspektywie średnio- i długoterminowej. Naukowcy biorący udział w projekcie ASILE (Global Asylum Governance and European Union's Role) odkryli, że stosowanie tych instrumentów, nawet w dobrej wierze, może wiązać się z podważaniem praw człowieka i stwarzać kolejne wyzwania. Sergio Carrera, koordynator projektu z belgijskiego Centrum Studiów nad Polityką Europejską, kierował zespołem badającym kraje takie jak Bangladesz, Brazylia, Kanada, Jordania, Republika Południowej Afryki i Turcja. „Chcieliśmy przeanalizować doświadczenia z krajów pozaeuropejskich, w których obecnie dochodzi do przemieszczania się osób ubiegających się o azyl na dużą skalę, i wykorzystać zdobytą w ten sposób wiedzę w UE”, mówi badacz. „To kraje stojące przed największymi wyzwaniami związanymi z przyjmowaniem osób ubiegających się o azyl”.
Permanentnie tymczasowe
Istotnym wnioskiem z projektu ASILE było to, że wielu ubiegającym się o azyl w tych regionach przyznano „tymczasową ochronę” lub status „przymusowego migranta”, a nie pełen status uchodźcy. Jak uważają badacze, takie postępowanie jest wyrafinowaną formą ograniczania i wykluczania. „Niektórzy syryjscy uchodźcy w Turcji są objęci tymczasową ochroną od ponad dziesięciu lat”, zauważa Carrera. „Są uwięzieni w swego rodzaju »permanentnej tymczasowości« i niepewności”. Uczony dodaje, że większość osób ubiegających się o azyl przebywa w swoim kraju jako uchodźcy wewnętrzni lub w krajach sąsiednich. W Republice Południowej Afryki wielu przesiedleńcom z Zimbabwe przyznano status uchodźcy w ramach programu amnestii. Ale program ten dobiegł końca, a przyszłość tysięcy osób stała się niepewna.
Udoskonalanie polityki azylowej
W ramach projektu przeanalizowano również porozumienia azylowe UE z krajami spoza UE, takimi jak Niger, Serbia, Tunezja i Turcja, które mają na celu zapobieganie przedostawaniu się migrantów do granic Europy. Badacze z projektu ASILE stwierdzili, że we wszystkich krajach z wyjątkiem Turcji więcej zasobów UE przeznacza się na powstrzymywanie napływu uchodźców niż na ich ochronę. W szczególności w Nigrze interwencja UE mająca na celu zwalczanie przemytu migrantów była postrzegana jako ograniczanie swobody przemieszczania się. „Jak opisano w raporcie »Asylum for Containment«, stworzonym w ramach projektu ASILE, takie rozwiązania azylowe mogą stwarzać problemy”, mówi Carrera. Za pomocą tej publikacji zespół projektu ASILE chce ocenić rolę UE we wdrażaniu realizowanego pod auspicjami ONZ Globalnego porozumienia w sprawie uchodźców, które stanowi ramy dla zapewnienia równiejszego podziału odpowiedzialności w społeczności międzynarodowej. Na ASILE Global Portal zebrano wnioski ze studiów przypadku analizowanych w tym projekcie oraz opisano wpływ prezentowanych polityk na prawa i zobowiązania w ramach porozumienia ONZ. Dzięki tej interaktywnej platformie internetowej użytkownicy mają bezpośredni dostęp do raportów dotyczących poszczególnych krajów.
Równe traktowanie osób ubiegających się o azyl
W ramach projektu zbadano również europejską politykę azylową. W Europie przyjęto dyrektywę w sprawie tymczasowej ochrony dla osób uciekających przed wojną na Ukrainie, a najnowsza książka opublikowana w ramach projektu ASILE zawiera szczegółową analizę pierwszego roku wdrażania dyrektywy. Autorzy zwracają w niej uwagę na reakcję UE na kryzys uchodźczy na Ukrainie w porównaniu z poprzednimi falami migracji. Wnioskują także, że potrzebne jest podjęcie działań, mających na celu zapewnienie, że prawo do azylu w Europie będzie przyznawane niezależnie od przynależności narodowej oraz etnicznej, zgodnie z postanowieniami porozumienia ONZ.
Słowa kluczowe
ASILE, azyl, uchodźcy, ONZ, przesiedleńcy, Turcja, Syria, uregulowanie sytuacji prawnej
