Badanie powiązań między migracją a rozwojem obszarów wiejskich
Jest wiele powodów migracji z obszarów wiejskich. Brak dostępności pracy, pragnienie ucieczki od ubóstwa, ambicje młodych ludzi oraz wpływ zmiany klimatu to tylko niektóre z kluczowych czynników. Skutki emigracji dla społeczności rolniczych mogą być bardzo zróżnicowane. Wiele z tych społeczności jest często pomijanych w badaniach i przy kształtowaniu polityki, a naukowcy z projektu AGRUMIG („Leaving something behind” – Migration governance and agricultural & rural change in ‘home’ communities: comparative experience from Europe, Asia and Africa), koordynowanego przez Wydział Orientalistyki i Afrykanistyki Uniwersytetu Londyńskiego, chcieli przyjrzeć się tej kwestii. „Chcieliśmy ocenić konsekwencje dla obszarów wiejskich, które się wyludniają, przyjrzeć się temu, czy migracja może przyspieszać ich transformację i sprawdzić, czy obecne programy są skuteczne”, wyjaśnia Alan Nicol, członek zespołu projektu AGRUMIG z brytyjskiego Międzynarodowego Instytutu Gospodarki Wodnej.
Badanie globalnych ruchów demograficznych
Projekt miał na celu przedstawienie całościowego obrazu globalnych ruchów demograficznych oraz opracowanie pomysłów i zaleceń dotyczących poprawy polityki migracyjnej i rozwoju obszarów wiejskich. W badaniach skupiono się na opisaniu kontekstu społeczno-gospodarczego i przepisów prawnych w siedmiu bardzo różnych krajach – Chinach, Etiopii, Kirgistanie, Mołdawii, Maroku, Nepalu i Tajlandii – ze szczególnym uwzględnieniem migracji zarobkowej. „Nie chodzi tylko o migrację do Europy”, dodaje Nicol. „Migranci wybierają również kraje Zatoki Perskiej. Kiedy w krajach położonych blisko siebie poziom życia jest tak różny, można spodziewać się, że ludzie będą migrować”. Naukowcy z projektu AGRUMIG przeprowadzili ankiety i wykorzystali narzędzia partycypacyjne do badania czynników napędzających migrację w tych krajach oraz do przeanalizowania jej wpływu na sektor wiejski. Przeprowadzono dialogi polityczne oraz pogłębione wywiady z decydentami i praktykami.
Badanie wpływu polityki na obszary wiejskie
Wyniki odzwierciedlały różnorodność sytuacji. W Chinach polityka rządu doprowadziła do mechanizacji rolnictwa i wprowadzenia technologii umożliwiających ograniczenie liczby pracowników w odpowiedzi na migrację z obszarów wiejskich do miast. Jednym z bezpośrednich skutków może być zmniejszenie liczby miejsc pracy na obszarach wiejskich i migracja rolników do miast. W Etiopii wysoki wzrost liczby ludności, niska wydajność rolnictwa i niewystarczająca liczba miejsc pracy były przyczynami migracji wewnętrznej i międzynarodowej. Znaczące interwencje polityczne miały na celu usprawnienie zarządzania emigracją, w tym wprowadzenie programów szkoleniowych poprzedzających wyjazd oraz programów tworzenia nowych miejsc pracy na obszarach wiejskich. Przez Maroko przeszło wiele fal emigracji na przestrzeni kilku dekad. Stało się ono krajem tranzytowym, wzrosła także ilość wzajemnych zależności migracyjnych pomiędzy UE a Marokiem. Badacze opisali silny wpływ rozwoju obszarów wiejskich na emigrację oraz podkreślili potencjał umożliwiania powracającym reintegracji gospodarczej. Jednak nadal będą występować czynniki napędzające emigrację.
Racjonalne strategie dotyczące migracji z korzyścią dla wszystkich
Między poszczególnymi studiami przypadków występowały istotne podobieństwa. Badacze z projektu AGRUMIG stwierdzili, że w wielu krajach przyczynami migracji są niskie dochody i rosnące ceny, a motywacją migrantów jest potrzeba utrzymania swoich rodzin. Analiza obserwacji dotyczących wszystkich siedmiu krajów umożliwiła także badaczom określenie rodzajów strategii promujących bezpieczniejszą i lepiej uregulowaną migrację. W skuteczniejszych strategiach odbiega się od kontrolowania przepływu osób, a koncentruje na wykorzystaniu przepływu wiedzy i finansów w wyniku migracji. Zespół zauważa, że migracja może przyczyniać się do rozwoju kraju. Emigracja może również stymulować rozwój rolnictwa w krajach macierzystych i pomagać w rozwiązywaniu endemicznych kwestii społecznych, takich jak nierówność płci i wykluczenie społeczne młodych ludzi. „Migracja jest często postrzegana w negatywny sposób – jako coś, co należy kontrolować i czemu należy zapobiegać”, mówi Nicol. „Migracja jest jednak istotnym elementem rozwoju. Założenie, że wszyscy ludzie przyjeżdżający do Europy chcą tu zostać, nie jest prawdziwe. Wielu chce popracować w Europie przez jakiś czas, a potem wrócić do domu. Ustalenie zasad, które pozwalałyby na tę naturalną płynność, byłyby korzystne dla wszystkich”. Potwierdza to najnowszy Raport o rozwoju świata Banku Światowego, w którym zauważono, że biorąc pod uwagę starzenie się społeczeństwa Europy i zapotrzebowanie na osoby w wieku produkcyjnym, wiele krajów może zacząć konkurować o przyciągnięcie większej liczby migrantów. „Bardziej racjonalna polityka migracyjna – w krajach macierzystych i przyjmujących – przyniosłaby korzyści wszystkim stronom”, zauważa Nicol. „Warto zauważyć, że pandemia COVID nie była w stanie zatrzymać migracji; nawet wtedy potrzeba wyjazdu bywała silniejsza. To tylko potwierdziło, jak ważna strukturalnie jest migracja na całym świecie”.
Słowa kluczowe
AGRUMIG, migracja, migranci, obszary wiejskie, rolnicze, demograficzne, Bank Światowy