Wpływ zmieniających się środowisk na zdrowie psychiczne
Przestrzeń wokół nas może wpływać na nasze samopoczucie. Gdy podróżujemy, nasze otoczenie stale się zmienia. Czy ma to wpływ na nasze zdrowie psychiczne i dobrostan? Zespół finansowanego przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych (ERBN) projektu NEEDS badał w Niderlandach powiązanie między dynamicznymi środowiskami a zdrowiem psychicznym. Wyniki badań pokazują, że niektóre rodzaje środowisk mogą mieć duży wpływ na stan naszej psychiki. „Mówiąc o środowiskach, mamy na myśli wszystkie elementy otaczające daną osobę. Chodzi o środowisko zbudowane, środowisko naturalne, ale też o środowisko społeczne”, mówi Marco Helbich, geograf-urbanista z Uniwersytetu w Utrechcie pełniącego rolę gospodarza projektu. Badacz ten ocenił wpływ tych różnych czynników na stopień natężenia objawów depresji i ryzyko popełnienia samobójstwa. Pomogły mu w tym Hannah Roberts i Paulien Hagedoorn, które zajmują się geografią społeczną. W przeciwieństwie do wcześniejszych badań, które analizowały takie powiązania w kontekście miejsca zamieszkania, zespołowi projektu NEEDS udało się uzyskać szerszy obraz problemu dzięki zastosowaniu podejścia skupiającego się na mobilności. Technika ta polegała na ocenie powiązania między codzienną mobilnością a stopniem natężenia objawów depresji oraz między mobilnością mieszkaniową a ryzykiem popełnienia samobójstwa.
Pozytywny wpływ zżytych społeczności na zdrowie
Badacze ustalili, że społeczne i społeczno-ekonomiczne warunki życia mają duży wpływ na natężenie objawów depresji i ryzyko popełnienia samobójstwa. „Na przykład stopień odizolowania od innych ludzi oraz poziom poczucia bezpieczeństwa w danej dzielnicy ma większe znaczenie niż odwiedzanie terenu zielonego w drodze do pracy”, wyjaśnia Helbich. Przeprowadzka do środowiska o lepszym profilu społeczno-ekonomicznym może przynieść największe korzyści zdrowotne: ryzyko popełnienia samobójstwa było znacznie niższe u osób, które doświadczają mniejszej deprywacji i fragmentacji społecznej, niż u ludzi żyjących w niekorzystnych warunkach. W odniesieniu do cech środowiska fizycznego, takich jak poziom hałasu i zanieczyszczenie powietrza lub dostęp do terenów niebieskich i zielonych, zespół projektu NEEDS uzyskał mniej jednoznaczne wyniki. Obcowanie z naturą, nawet przez czas krótszy niż 1 godzina, wiązało się z poprawą nastroju, niezależnie od tego, czy miało one miejsce w domu czy podczas codziennych podróży. Istotny jest jednak sposób uzyskiwania dostępu do środowiska naturalnego: „Pozytywny wpływ obserwowaliśmy jedynie w przypadku najbliższego otoczenia w promieniu 50 metrów”. Z kolei w odniesieniu do ryzyka popełnienia samobójstwa badacze nie byli w stanie wskazać pozytywnych skutków dostępu do terenów zielonych i niebieskich.
Aplikacja do badania związku między mobilnością a zdrowiem psychicznym
Wnioski zespołu projektu NEEDS opierają się na danych, które zebrano z zastosowaniem połączenia różnych metodologii. Aby badać objawy depresji, zespół Helbicha opracował aplikację na smartfony służącą do monitorowania – z użyciem GPS i kilku czujników – mobilności uczestników i środowisk, w których przebywają. Czujniki dostarczyły informacji na temat otoczenia uczestników, mierząc na przykład liczbę podłączonych urządzeń Bluetooth w ich pobliżu. Dane te połączono z wynikami ankiety dotyczącej indywidualnych profilów badanych osób i występujących u nich objawów depresji. Analizując ryzyko popełnienia samobójstwa, badacze przestudiowali dane rejestrowe, by określić trajektorie dotyczące miejsca zamieszkania i powiązane z nimi wskaźniki samobójstw.
Strategie miejskie nacelowane na poprawę zdrowia psychicznego
Wnioski uzyskane w ramach projektu NEEDS mogą pomóc decydentom w Niderlandach i innych krajach w planowaniu działań mających poprawić zdrowie psychiczne społeczeństwa: około 7 % ludności UE cierpi na przewlekłą depresję. „Decydenci powinni skupić się na szukaniu możliwości zwiększenia poczucia bezpieczeństwa i spójności społecznej w poszczególnych dzielnicach”, mówi Helbich. „Warto też propagować strategie, które ułatwiają dostęp do terenów zielonych”.
Słowa kluczowe
NEEDS, zdrowie psychiczne, dynamiczne środowiska, depresja, samobójstwo
