Nowy gatunek trzmiela wśród licznych odkryć dokonanych dzięki portalowi badań arktycznych
Wielu z nas może się wydawać, że zmiany środowiskowe w Arktyce są czymś odległym, ale nie zmienia to faktu, że ich wpływ jest odczuwalny na całym świecie. Arktyka to rozległy i słabo zaludniony obszar, więc infrastruktura dostępna do obserwacji zachodzących tam zmian jest mocno ograniczona w porównaniu z innymi szerokościami geograficznymi. Zespół projektu INTERACT (International Network for Terrestrial Research and Monitoring in the Arctic) pracuje nad zmniejszeniem tych ograniczeń i promowaniem lepszej jakości badań nad zmianami środowiskowymi w Arktyce. Ma również nadzieję na podniesienie świadomości w tej dziedzinie wśród opinii publicznej z całego świata. „W ramach projektu INTERACT udało się wysłać w teren ponad 1 000 naukowców, którzy przeprowadzili bardzo wiele istotnych badań”, mówi koordynatorka projektu Margareta Johansson z Uniwersytetu w Lund w Szwecji.
Dostęp na niespotykaną skalę
Jednym z przykładów tych działań jest odkrycie nowego gatunku trzmiela, na cześć projektu nazwanego Bombus interacti. Gatunek ten został zidentyfikowany przez grupę badawczą pod kierownictwem belgijskich naukowców, którzy dzięki projektowi mogli skorzystać z infrastruktury stacji polarnej Toolik Field Station na Alasce. Projekt INTERACT zapewnia dostęp do 53 arktycznych stacji badawczych, co otwiera przed naukowcami niespotykane dotąd możliwości poznawania Arktyki. Dotyczy to nie tylko międzynarodowego dostępu do obiektów dla wybranych grup użytkowników, takich jak badacze zewnętrzni, ale także prac wykonywanych w obiektach na terenie Arktyki przez lokalny personel na prośbę zespołów z zewnątrz czy też wirtualnego dostępu – dla wszystkich zainteresowanych – do baz danych stacji badawczych. „Chcemy dotrzeć do wszystkich – od dzieci w wieku szkolnym po studentów, naukowców, decydentów i opinię publiczną”, dodaje Johansson. Projekt INTERACT pomaga również poprawić istniejącą infrastrukturę poprzez wzajemną wymianę wiedzy. Forum kierowników stacji badawczych – Station Managers Forum – zrzesza 89 naziemnych stacji badawczych. Jak wyjaśnia Johansson, jest to przestrzeń do debaty na każdy temat, od kwestii zapewnienia bezpieczeństwa podczas prac terenowych po minimalizację śladu środowiskowego stacji.
Realny wpływ
Dzięki stacjom monitorującym środowisko rozmieszczonym w różnych lokalizacjach sieć dostarcza ważnych informacji o aktualnie zachodzących zmianach, które mają znaczący wpływ na społeczeństwo. Pierwsze miejsce na liście zajmuje oczywiście zmiana klimatu. Co ważne, projekt INTERACT pomaga w powszechnym udostępnianiu danych dotyczących działań na rzecz klimatu poprzez wykrywanie ukrytych zasobów. Wśród nich są zapisy zmian środowiskowych, które nie są częścią konwencjonalnych baz danych, na przykład prywatne fotografie, pejzaże, dzienniki pokładowe i mapy historyczne. W ramach projektu tego typu zapisy są gromadzone, a następnie przekształcane przy pomocy sztucznej inteligencji w użyteczne dane, które można wykorzystać do celów badań w dziedzinie klimatu. Dokumentując ekstremalne zjawiska pogodowe, projekt INTERACT przyczynia się do monitorowania ich złożonego wpływu – na przykład na bioróżnorodność – oraz do podnoszenia świadomości na temat tych procesów. Ma również na celu zbieranie danych na temat zanieczyszczeń, a co za tym idzie – pomaga je eliminować. „Uczestnicy projektu INETRACT identyfikują nowo pojawiające się zanieczyszczenia i określają ich wpływ, a następnie opracowują nowy protokół monitorowania, który można wykorzystać w stacjach badawczych”, zaznacza Johansson. Inne kluczowe wyzwania społeczne, do pokonania których może się przyczynić ten projekt, to zmniejszanie barier w komunikacji i transporcie, rozwijanie bardziej zrównoważonej turystyki i edukowanie następnego pokolenia. W tym celu zespół opracował interaktywny e-book z ilustrowanymi historiami, które w zajmujący sposób opowiadają o tym, co dzieje się w Arktyce. Aby zagwarantować ciągłość dorobku projektu INTERACT, jego zespół założył organizację non-profit, która ma zapewnić stabilne działanie sieci w długiej perspektywie.
Słowa kluczowe
INTERACT, Arktyka, zmiana klimatu, Bombus interacti, stacje badawcze, sieć, międzynarodowy dostęp, infrastruktura, sztuczna inteligencja, ekstremalne zjawiska pogodowe
