Ogromny wspólny wysiłek na rzecz monitorowania zmian w Arktyce
Oczy całego świata zwróciły się na północ, kiedy latem tego roku na szczycie lodowca w Grenlandii spadł deszcz. Należy dodać, że po raz pierwszy od rozpoczęcia obserwacji w 1950 roku. Jeśli chodzi o klimat, tego typu „pierwsze razy” stały się regularnym zjawiskiem, w związku z czym dane umożliwiające uczonym śledzenie i analizowanie tych zmian są zasobem o kluczowym znaczeniu dla świata. Jest to szczególnie istotne w przypadku Arktyki, gdzie kryzys klimatyczny już wywołuje ogromne zmiany o globalnym zasięgu, na przykład podnoszenie się poziomu mórz i zmieniające się wzorce pogody. Chcąc uzupełnić braki w danych i lepiej wykorzystać te już dostępne, zespół finansowanego przez UE projektu INTAROS (Integrated Arctic observation system) pracuje nad stworzeniem zintegrowanego systemu obserwacji Arktyki na potrzeby nauki o atmosferze, oceanach i lądach. Badania w ramach projektu koncentrują się na obserwacji lokalnej, która stanowi doskonałe uzupełnienie obrazów satelitarnych, gdyż dostarcza fizycznych i empirycznych dowodów umożliwiających weryfikację, udoskonalanie i interpretację danych z teledetekcji. Koordynator projektu Stein Sandven wyjaśnia: „Zanikanie lodu morskiego w regionie Arktyki jest rejestrowane od ponad 40 lat w drodze obserwacji satelitarnych. Dokonując pomiarów in situ takich parametrów jak temperatura, zasolenie i grubość lodu, pomagamy tworzyć lepsze algorytmy i opracowywać bardziej wiarygodne prognozy dotyczące zanikania pokrywy lodowej w przyszłości”.
Dane przydatne w życiu codziennym
Zespół Steina Sandvena z ośrodka NERSC (Nansen Environmental and Remote Sensing Center) we współpracy z innymi partnerami opracował spis istniejących systemów i danych obserwacyjnych. W swojej pracy uczeni uwzględnili nie tylko projekty z całego świata, ale także lokalne społeczności Arktyki, które monitorują zasoby naturalne niezbędne w ich codziennym życiu. „Przykładem są rybacy na Grenlandii, którzy gromadzą informacje o połowach w bazie danych. Dane o zwiększeniu lub zmniejszeniu się zasobów ryb są następnie udostępniane władzom lokalnym w celu ustalenia kwot połowowych”, mówi Sandven. Działa to w dwie strony: informacje zebrane przez lokalne społeczności trafiają do nowego zintegrowanego systemu, a dodatkowe dane zebrane w ramach projektu są udostępniane mieszkańcom.
Więcej kropek do połączenia
Jednym z kluczowych osiągnięć projektu INTAROS jest opracowanie nowych rozwiązań wypełniających istotne luki w istniejących systemach obserwacyjnych. W środkowej części Arktyki rozmieszczono sieć dryfujących boi, których zadaniem jest zbieranie danych dotyczących lodu morskiego, takich jak temperatura, ciśnienie powietrza i grubość, które są następnie przesyłane przez satelitę. Zespół zbiera też dane oceanograficzne, akustyczne, biologiczne i geochemiczne dotyczące środowiska pod pokrywą lodową, wykorzystując w tym celu cumy zakotwiczone na dnie. Ponieważ dane nie mogą być przesyłane pod wodą, po roku lub dwóch latach liny cumownicze są wyciągane na powierzchnię. Ponadto uczestnicy projektu wykorzystują zautomatyzowane przyrządy zainstalowane na statkach pływających w regionie Arktyki oraz zautomatyzowane stacje gromadzące dane o atmosferze i kriosferze na lądolodzie grenlandzkim. „Rozmieszczenie dodatkowych instrumentów pomiarowych na terenie Arktyki jest ważne: sam lądolód grenlandzki pokrywa ponad 1,7 milionów kilometrów kwadratowych”, zauważa Sandven. „Aby zebrać wystarczającą ilość danych, potrzebna jest określona liczba połączonych w sieć stacji”.
Dostęp przez internet
Wszystkie zebrane dane są udostępniane bezpłatnie za pośrednictwem portalu internetowego iAOS. Odbiorcami docelowymi są społeczności lokalne, agencje krajowe, badacze w dziedzinie klimatu i danych i inne zainteresowane strony. W przypadku zakrojonego na szeroką skalę unijnego programu obserwacji Ziemi Copernicus uczeni mają do czynienia z poważnym deficytem danych in situ dotyczących Arktyki. Zatem zwiększenie ilości danych udostępnianych za pośrednictwem projektu INTAROS – poprzez ich regularną dystrybucję w standardowych formatach – sprawi, że baza danych projektu stanie się kluczowym zasobem informacji dla wielu usług świadczonych w ramach programu Copernicus.
Słowa kluczowe
INTAROS, Arktyka, zmiana klimatu, in situ, obserwacja Ziemi, teledetekcja, dane, Grenlandia, lód morski
