Szczegółowe dane pozwalają badaczom dostrzegać niewidoczne czynniki wpływające na wydajność
Jednym z wyjaśnień obserwowanego w Europie zjawiska, które określamy mianem paradoksu wydajności – niezmiennej lub spadającej wydajności pracy pomimo postępu technologicznego – jest sposób jej pomiaru. Obecnie uwaga ekspertów w coraz większym stopniu koncentruje się na wpływie inwestycji w wartości niematerialne i prawne, które są niezwykle trudne do mierzenia. Wśród nich można wymienić między innymi badania i rozwój, a także opracowywanie danych i tworzenie oprogramowania – czynności, które zmieniają tradycyjną relację między nakładem pracy i produktem końcowym. Pomiar tych wartości niematerialnych, a także ich skutków wymaga dostępu do szczegółowych i dokładnych danych. Ogólna wydajność rośnie wraz z usprawnianiem pracy w większości przedsiębiorstw, jej wzrost może być także skutkiem znacznie szybszego rozwoju bardziej wydajnych firm względem ich mniej produktywnych odpowiedników. Na oba te procesy znaczący wpływ mają wartości niematerialne. Dostęp do danych na poziomie poszczególnych przedsiębiorstw umożliwia badaczom określenie, który proces jest motorem wzrostu. Zespół finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu MICROPROD (Raising EU Productivity: Lessons from Improved Micro Data) postanowił w tym celu połączyć nowe i porównywalne na poziomie międzynarodowym dane gromadzone na poziomie mikro przez zgromadzenie ich w ramach bazy danych utworzonej we współpracy z kilkoma europejskimi krajowymi urzędami statystycznymi. „Z naszych danych wynika, że na poziomie poszczególnych przedsiębiorstw inwestycje w kapitał niematerialny wydają się być mocno skorelowane z prognozami wyższej wydajności i produktywności. Co więcej, ze względu na to, że zróżnicowane wartości niematerialne i prawne mogą w różny sposób wpływać na wydajność przedsiębiorstwa, uzasadnione wydaje się rozpatrywanie ich szczegółowo z osobnych punktów widzenia”, wyjaśnia koordynator projektu Steffen Müller z Instytutu Badań Gospodarczych w Halle. Kolejnym z kluczowych wniosków wypływających z projektu było to, że inwestycje w wartości niematerialne są realizowane przede wszystkim w kilku czołowych spółkach, natomiast pozostałe przedsiębiorstwa inwestują w ten obszar niewiele. To wymaga zadania pytań o dostęp do finansowania, a także o to, czy obecna sytuacja rzeczywiście zapewnia wszystkim firmom równe szanse i otwartą konkurencję.
Infrastruktura MDI – Micro Data Infrastructure
Jednym z głównych celów projektu MICROPROD było rozpoczęcie budowy stałej i transgranicznej infrastruktury danych dotyczących wydajności, która będzie stanowiła wyjątkowo cenne źródło informacji dla decydentów politycznych zajmujących się wprowadzaniem strategii rozwoju czy reform strukturalnych, a także badaczy analizujących funkcjonowanie gospodarki. Korzystając z rejestrów przedsiębiorstw, zespół zebrał na poziomie poszczególnych firm dane dotyczące między innymi pracy i kapitału, czyli tradycyjnych elementów wpływających na wydajność i ich wyników. Zgromadzone dane zostały połączone ze szczegółowymi danymi na temat wartości niematerialnych zgromadzonych w istniejących zbiorach danych na poziomie mikro, w tym wyników badania Community Innovation Survey oraz badania na temat korzystania z technologii informacyjno-komunikacyjnych. Powstały w ten sposób zbiór danych został następnie uzupełniony danymi handlowymi, między innymi dotyczącymi międzynarodowego zaopatrzenia. „Interfejs infrastruktury MDI zapewnia dostęp do narzędzi analitycznych umożliwiających badanie dynamiki wydajności oraz eksperymentowanie z nowymi czynnikami, a także wskaźnikami produktywności”, twierdzi Müller. „Pandemia, której byliśmy świadkami, podkreśliła znaczenie bezpiecznego dostępu badaczy do zharmonizowanych europejskich mikrodanych dotyczących różnych obszarów, aby lepiej zrozumieć zagadnienie wydajności i czynników, które na nią wpływają”.
Gdy mikro wpływa na makro
Choć badania przeprowadzone w ramach projektu MICROPROD podkreślają znaczenie kapitału niematerialnego dla wzrostu produktywności, wskazują również na wiele czynników, które mogą wyjaśniać różnice i rozbieżności w zakresie inwestycji. Można wśród nich wymienić sektor, lokalizację czy wielkość samego przedsiębiorstwa. Badacze dostrzegają także, że większość europejskich przedsiębiorstw nie dysponuje łatwym dostępem do finansowania inwestycji, w związku z czym korzyści czerpią przede wszystkim firmy dysponujące stosownymi zasobami i kapitałem, co może prowadzić do ograniczenia konkurencji i innowacyjności. Rezultaty projektu MICROPROD podkreślają potrzebę uznania, że pracownicy i przedsiębiorstwa mogły stracić na trendach makroekonomicznych, takich jak postępująca cyfryzacja czy wzrost znaczenia Chin. W wyniku tego, mimo że nie obejmują konkretnych zaleceń politycznych, mogą przyczynić się do powstania nowych polityk i działań w zakresie wsparcia mobilności i szkolenia pracowników. „Nasze ustalenia i dane dotyczące poszczególnych przedsiębiorstw mogą przede wszystkim stanowić cenne źródło informacji dla decydentów politycznych dotyczące stopniowego wycofywania wsparcia i tarcz antykryzysowych wydawanych w związku z pandemią COVID-19 w taki sposób, by wspierać produktywne przedsiębiorstwa, unikając jednocześnie sztucznego podtrzymywania działalności firm-zombie, które prawdopodobnie nie będą dochodowe”, dodaje Müller. W tym celu zespół projektu MICROPROD gromadzi obecnie mikrodane z całej Europy, aby lepiej zrozumieć, w jaki sposób pandemia COVID-19 wpłynęła na przedsiębiorstwa, sektory i gospodarki poszczególnych krajów.
Słowa kluczowe
MICROPROD, wydajność, innowacyjność, inwestycje w wartości niematerialne, mikro, makro, cyfryzacja, COVID, koronawirus, finanse
