Mleko to nie tylko pokarm: wpływ mikrobiomu matki na zdrowie niemowlęcia
Pierwszy pokarm wytwarzany przez organizm matki tuż po porodzie, nazywany siarą, zawiera wiele bioaktywnych składników, w tym drobnoustroje, które staną się podstawą mikroflory jelitowej niemowlęcia. Nie wiadomo jednak dokładnie, w jakim stopniu transfer mikrobioty między matką a dzieckiem jest kontynuowany w okresie karmienia piersią. Celem finansowanego ze środków UE projektu MAMI (strona w języku hiszpańskim) było uzyskanie nowych informacji na temat tego procesu i czynników wpływających na mikrobiotę matki. „Pomysł ten pojawił się, gdy zostałam matką”, wyjaśnia María Carmen Collado, koordynatorka projektu. „Wszyscy koncentrowali się na moim dziecku, zapominając o mnie. Mleko matki, jej dieta, bakterie w jej organizmie i wszystko, co jej dotyczy, ma też wpływ na dziecko”. Czynniki kształtujące mikrobiotę niemowlęcia są dobrze opisane, lecz niewiele wiadomo na temat bodźców modulujących florę bakteryjną matki w okresie ciąży i laktacji. „Zmiany w mikrobiocie matki znajdują odbicie w mikroflorze niemowlęcia, co ma krótko- i długofalowe skutki zdrowotne”, zauważa Collado.
Spersonalizowana dieta
„Funkcja mleka matki nie ogranicza się tylko do odżywiania”, mówi Collado. „Zawiera ono bioaktywne składniki, między innymi substancje wpływające na funkcjonowanie układu odpornościowego, takie jak cytokiny, hormony, a także bakterie, ich metabolity i oligosacharydy, które nie są potrzebne człowiekowi, ale stanowią pożywienie dla bakterii”. Skład mleka matki stale się zmienia w zależności od potrzeb niemowlęcia. Aby lepiej zrozumieć ten proces, Collado i jej współpracownicy z Hiszpańskiej Krajowej Rady ds. Badań Naukowych (CSIC) zrekrutowali 250 matek i ich nowo narodzonych dzieci, a następnie obserwowali je przez pierwsze 24 miesiące życia niemowląt. Naukowcy gromadzili dane między innymi na temat mikrobioty, diety, rozwoju niemowląt, biomarkerów i efektów zdrowotnych, takich jak występowanie alergii. „Na podstawie tego badania udało nam się ustalić, że dieta matki ma ogromny wpływ na kształtowanie mikrobioty niemowlęcia”, dodaje Collado. „Musimy dowiedzieć się, w jaki sposób dbać o ludzką florę bakteryjną na kluczowych etapach życia człowieka: w czasie ciąży, karmienia piersią i niemowlęctwa”.
Wspieranie prawidłowych mikrobiomów
Collado ma nadzieję, że prace zespołu pomogą lekarzom w tworzeniu nowych, opracowanych z myślą o składzie mikroflory bakteryjnej wytycznych żywieniowych dla kobiet w ciąży. „O ile istnieją zalecenia dotyczące unikania pewnych produktów spożywczych w czasie ciąży, brak jest informacji na temat odpowiedniego kontrolowania mikrobiomu”, zauważa badaczka. Według niej kolejnym krokiem ma być opisanie funkcji każdego gatunku bakterii, dzięki czemu naukowcy będą mogli oceniać poziom dysfunkcji mikrobiomu i trafniej wskazywać, których gatunków można użyć, by uzupełnić ewentualne braki. Co więcej, opracowanie suplementów diety, żywności funkcjonalnej i innych terapii opartych na przeszczepianiu i modulacji mikrobioty, które będą wspomagać odpowiedni transfer flory bakteryjnej, będzie korzystne z punktu widzenia zdrowego rozwoju mikrobiomu noworodków. Osiągnięcia takie przełożą się na nowe narzędzia umożliwiające modulowanie mikrobioty matek i noworodków, szczególnie w przypadkach, gdzie stosowanie antybiotyków, niezbilansowana dieta lub brak karmienia piersią doprowadziły do zmian składu flory bakteryjnej. Projekt miał wsparcie ze strony Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych. „Było to spełnienie moich marzeń – finansowanie pozwoliło mi stworzyć własny zespół i pracować nad własnymi pomysłami, a także otworzyło drogę do innych projektów”, wyjaśnia Collado, która obecnie zajmuje się badaniem mikrobioty wcześniaków. Jej praca skupia się także na zmianach mikrobioty matki w czasie ciąży i ich wpływie na rozwój płodu i noworodka.
Słowa kluczowe
MAMI, mleko matki, niemowlę, matka, mikrobiota, transfer, dieta, bakterie, karmienie piersią, rozwój