Zdrowie roślin: dbanie o zdrowie roślin w sposób przyjazny dla środowiska
Zdrowie roślin to złożone zagadnienie. Obejmuje ono kwestię ochrony roślin i upraw przed niszczącymi szkodnikami i śmiertelnymi chorobami, łagodzenie negatywnego wpływu zmiany klimatu na ekosystemy roślinne, a także przekształcanie sektora rolnego tak, by możliwe było wyżywienie rosnącej populacji ludzi na świecie. W 2016 roku Organizacja Narodów Zjednoczonych uznała zdrowie roślin za jedną z najbardziej palących kwestii naszych czasów, ogłaszając rok 2020 Międzynarodowym Rokiem Zdrowia Roślin. Co ważne, zrównoważony rozwój leży u podstaw wszystkich wysiłków mających na celu poprawę zdrowia roślin – zwalczanie szkodników i zwiększanie plonów nie może dodatkowo obciążać środowiska poprzez niewłaściwe stosowanie pestycydów. Unikanie stosowania niebezpiecznych substancji chemicznych podczas zwalczania szkodników chroni środowisko, jak również owady zapylające, naturalnych wrogów szkodników, rozmaite pożyteczne organizmy oraz ludzi i zwierzęta, którzy żywią się roślinami.
Na drodze do zrównoważonej i przyjaznej dla środowiska ochrony roślin
Strategia „Od pola do stołu” wdrożona przez Komisję Europejską jest podstawowym elementem Europejskiego Zielonego Ładu. Wykorzystuje ona znaczenie zapewnienia zrównoważonego rozwoju w całym żywnościowym łańcuchu wartości. Przyjmując podejście holistyczne, strategia ta podkreśla wzajemnie powiązany charakter produkcji żywności i ma na celu zadbanie o zdrowie roślin przy jednoczesnym ograniczeniu wpływu systemów żywności na środowisko. Dodatkowym celem strategii jest zagwarantowanie sprawiedliwych zysków ekonomicznych rolnikom oraz wsparcie zdrowia publicznego i innowacji. Niemniej jednak głównym priorytetem pozostaje zrównoważona produkcja żywności. Strategia wyznacza cele pośrednie mające znacząco ograniczyć stosowanie chemicznych pestycydów i nawozów oraz środków przeciwdrobnoustrojowych, a także zmniejszyć ryzyko, które wiąże się z ich stosowaniem. Ponadto w ramach strategii proponuje się zmianę dyrektywy 2009/128/WE na rzecz zrównoważonego stosowania pestycydów, której celem jest osiągnięcie zrównoważonego korzystania ze środków ochrony roślin w UE, na przykład poprzez promowanie stosowania zintegrowanego zwalczania szkodników oraz innych pozachemicznych alternatyw dla pestycydów.
Wiodąca rola pionierskich badań finansowanych przez UE
Kontynuując założenia z pierwszego wydania broszury Results Pack na temat zdrowia roślin, nowe wydanie opisuje dziewięć nowych projektów i trzy aktualizacje projektów z pierwszego wydania. Badacze pracujący nad projektem XF-ACTORS zyskali znaczącą wiedzę na temat europejskiego pochodzenia niebezpiecznej bakterii żerującej na roślinach, Xylella fastidiosa (Xf). Z kolei projekt FOUNDATION koncentrował się na Fusarium oxysporum, innym szkodliwym pasożycie. Badacze przeanalizowali pierwotną roślinę lądową, by zrozumieć, w jaki sposób pasożyt wyewoluował i odkryć nowe strategie kontroli. Kolejnym opisywanym projektem jest projekt Asterix, w ramach którego opracowano autonomicznego robota o nazwie AX-1 (wcześniej: Asterix), który ogranicza stosowanie pestycydów, jednocześnie zwiększając rentowność gospodarstwa. Podobne technologiczne podejście do poprawy zdrowia roślin przyjęli twórcy projektu GREENPATROL, którzy opracowali nowy system robotyczny wykorzystujący satelitarny system nawigacyjny Galileo w celu autonomicznego wykrywania i zwalczania szkodników w szklarniach. Z kolei w projekcie ChemPrime zaprezentowano rozwiązanie alternatywne wobec stosowania pestycydów. Badacze nawiązali współpracę z firmami z sektora technologii rolnych, by ułatwić wdrożenie strategii ochrony upraw opartej na chemicznych środkach do kondycjonowania roślin. Natomiast w ramach projektu Lipofabrik opracowano i opatentowano dwa produkty kluczowe dla zaspokojenia potrzeb sektora rolnego w zakresie obniżenia toksyczności stosowanych środków. Część projektów skupiła się na samych uprawach. Twórcy projektu MUSA stworzyli bardziej zrównoważone rozwiązania alternatywne w zakresie ochrony bananów, zaś badacze z projektu TomRes przetestowali i zoptymalizowali strategie zrównoważonego zarządzania uprawami przeznaczone do ochrony pomidorów. Twórcy projektu RiZeSisT przeanalizowali zaś alternatywne chemiczne metody zwalczania zarazy pochew liściowych, natomiast badacze z projektu NEURICE, również zajmujący się ryżem, wprowadzili zróżnicowanie genetyczne w uprawach tej rośliny, by rozwiązać kwestię wrażliwości upraw ryżu na zasolenie i zwiększyć ich odporność na ataki szkodników. Doceniając znaczenie szybkiego, dokładnego i niezawodnego wykrywania i rozpoznawania szkodników niszczących rośliny, badacze z projektu VALITEST postarali się zwiększyć niezawodność testów wykorzystywanych w tych celach w Europie. Z kolei twórcy projektu INNOSETA stworzyli sieć tematyczną dotyczącą sprzętu do oprysków, szkoleń oraz doradztwa, aby wyeliminować lukę pomiędzy dostępnymi nowymi ekskluzywnymi rozwiązaniami w zakresie ochrony upraw a europejskimi rolnikami.