Różne strategie dla różnych kontekstów: podejście zorientowane na państwo napędzi działania na rzecz klimatu
Minęły cztery lata od podpisania porozumienia paryskiego, a głosy rozczarowania mnożą się w zastraszającym tempie. Stany Zjednoczone zdecydowały się wycofać z porozumienia i coraz bardziej uwidacznia się brak zaangażowania ze strony pozostałych państw. Liczne dowody wskazują na to, że świat nie radzi sobie z utrzymaniem wzrostu globalnej temperatury na poziomie poniżej 2 °C w stosunku do poziomu sprzed okresu uprzemysłowienia. Potrzeba znalezienia rozwiązania jest niezwykle pilna, dlatego działania projektu COP21:RIPPLES (COP21: Results and Implications for Pathways and Policies for Low Emissions European Societies) nigdy nie były tak ważne. Zespół trwającego od 2016 roku do stycznia 2020 roku projektu starał się poznać czynniki, które powstrzymują dzisiejsze społeczeństwa przed osiągnięciem celów wyznaczonych przez porozumienie paryskie. „Nasze prace skupiały się na sposobach pokonywania wyzwań związanych z technologią, finansami, polityką i zarządzaniem, których wdrożenie przyspieszy działania w na rzecz klimatu”, mówi Marta Torres Gunfaus, starszy pracownik naukowy w instytucie IDDRI i koordynatorka projektu. „Chcieliśmy przeprowadzić zintegrowaną ocenę systemu energetycznego, opartą na modelowaniu i analizie fizycznych zmian niezbędnych do tego, by osiągnąć wyznaczone przez porozumienie paryskie cele związane z łagodzeniem skutków globalnego ocieplenia, określeniu społeczno-ekonomicznych skutków tych przemian oraz na analizie warunków sprzyjających działaniu, opartej na naukach społecznych”.
Sięgając dalej: wyjście poza perspektywę unijną i globalną
Chcąc zyskać możliwie największą przewagę, zespół połączył analizę interdyscyplinarną z wielopoziomowym podejściem do badań. Zamiast skupiać się tylko na jednej wybranej perspektywie – światowej lub unijnej – naukowcy chcieli poznać także warunki krajowe, strategie polityczne i plany transformacji poszczególnych państw członkowskich UE i najważniejszych państw spoza UE. Większość badań szybko potwierdziła słuszność tej strategii. „Wiele z naszych ustaleń przemawia za stosowaniem metod zorientowanych na państwo, których skuteczność jest odczuwalna na poziomie krajowym i lokalnym. Mogą one pomóc w skutecznym angażowaniu społeczności dotkniętych zmianą klimatu oraz w ocenie przemian społecznych i gospodarczych, przynosząc łatwo dostrzegalne korzyści”, wyjaśnia Torres. Jak wynika z ustaleń projektu, wspomniane podejścia mogą także poprawić zaangażowanie Europy w działania zmierzające do ograniczenia emisyjności do 2030 roku, zapewniając jej trwałe narzędzia. Oczywiście, jak podkreśla Torres, osiągnięcie celów porozumienia paryskiego wymaga także skutecznej współpracy na poziomie międzynarodowym. „Nasze badania wskazują na to, że braki i szanse dotyczą każdego z systemów. Strategie krajowe często uniemożliwiają wykorzystanie pełnego potencjału w zakresie międzynarodowej współpracy i dialogu. Dotyczy to także samej UE i jej państw członkowskich, jako że Europejskie prawo o klimacie i obecne przepisy umożliwiają poprawę zarządzania”.
Dalsze działania
Poza podejściem zorientowanym na państwo, zespół projektu opracował także listę zaleceń dotyczących przyszłych decyzji. Są wśród nich: obieranie wcześniej wspomnianego podejścia sektorowego; wielowymiarowe ramy oceny skuteczności reakcji na poziomie globalnym i krajowym; wsparcie i finansowanie udzielane producentom obiecujących technologii już od wczesnego etapu prac; oraz analizę systemu finansowego w celu poprawy jego skuteczności w zakresie zarządzania wspólnymi dobrami i umożliwienie przyjęcia „długoterminowej perspektywy”. Zespół projektu wzywa także do podjęcia działań ukierunkowanych na transformację przemysłu, na której czele stanąłby międzynarodowy klub na rzecz obniżania emisyjności w sektorze stalowym. Jeśli chodzi o zmieniający się od 2016 roku kontekst międzynarodowy, Torres twierdzi, że podkreśla on potrzebę obierania interdyscyplinarnych i wielopoziomowych podejść. „Do tej pory do obniżania emisyjności najczęściej wykorzystywano te instrumenty polityki, których działanie było niedostrzegalne dla większości społeczeństwa. Jeśli obywatele zaczną dostrzegać ich skutki polityczne, społeczne i gospodarcze (objawiające się na przykład wzrostem cen), narzędzia te mogą stracić na znaczeniu. Aby ograniczyć to ryzyko, decydenci dążący do zwiększenia tempa obniżania emisyjności muszą działać w sposób bardziej widoczny i we współpracy z zainteresowanymi społecznościami i sektorami. Międzydyscyplinarne i wielopoziomowe badania mogą przyczynić się do powstania kompleksowej reakcji, która będzie ściśle związana z rzeczywistą sytuacją w różnych sektorach i w różnych miejscach na świecie”, wyjaśnia. Prace nad projektem już się zakończyły, a Torres spodziewa się, że zalecenia opracowane w ramach COP21:RIPPLES przyczynią się do zwiększenia zaangażowania w działania na rzecz klimatu na całym świecie.
Słowa kluczowe
COP21:RIPPLES, porozumienie paryskie, działania na rzecz klimatu, łagodzenie, zorientowany na państwo
