Zwalczanie nierówności poprzez edukację integracyjną i wsparcie społeczne
Spójność społeczna stanowi fundament UE, ale wielu ludzi twierdzi, że powoli zaczyna on pękać. Czynniki takie jak migracja, zróżnicowanie kulturowe i segregacja przyczyniają się do rosnących nierówności w zakresie m.in. edukacji, rynku pracy, dochodów i systemów opieki społecznej. Aby wzmocnić więź społeczną, w całej Europie podejmowane są inicjatywy mające na celu zwiększanie kontaktów międzykulturowych i poszanowania różnych kultur. Jedną z nich jest finansowany ze środków UE projekt ISOTIS. Nadrzędnym celem projektu jest przyczynienie się do stworzenia skutecznych praktyk i polityk na rzecz wyrównania szans edukacyjnych i zwiększenia integracji społecznej dla tych, którzy stale borykają się z trudnościami i ryzykiem marginalizacji. „Greckie słowo ισότηϛ oznacza równość, równomierność, sprawiedliwość i parytet”, wyjaśnia Paul Leseman, badacz z Uniwersytetu w Utrechcie w Holandii i koordynator projektu ISOTIS. „Zgodnie z tym terminem projekt ISOTIS bazuje na wartości, jaką stanowią rodziny zróżnicowane kulturowo i językowo, z których wiele to migranci. Dajemy im więc możliwość wyrażenia swojego zdania na temat dostosowywania systemów wczesnego kształcenia i usług wsparcia”.
Edukacja w centrum uwagi
W celu walki z nierównościami oraz z myślą o zwiększeniu inkluzywności naukowcy skupiają się na wczesnym dzieciństwie i szkolnictwie podstawowym, służbie zdrowia, programach wspólnotowych, a także na wsparciu rodziny. „Edukacja jest istotna ze względu na wpływ, jaki ma na nasze późniejsze życie”, wyjaśnia Leseman. „Chodzi również o ustanowienie wspólnej płaszczyzny, dzielenie i współtworzenie norm i wartości, wspieranie interakcji między grupami etnicznymi oraz promowanie demokratycznego obywatelstwa”. Badania przeprowadzono zarówno na poziomie makro, jak i mikro. W pierwszym przypadku naukowcy porównywali systemy edukacyjne w całej Europie. „Zidentyfikowaliśmy szereg cech, które konsekwentnie redukują nierówności w zakresie edukacji, takie jak wczesna edukacja, małe rozmiary klas i późny podział na ścieżki kształcenia”, mówi Leseman. Z kolei na poziomie mikro przeprowadzone zostały badania obserwacyjne w poszczególnych klasach, które skupiały się na sposobach tworzenia i wspierania spójności międzykulturowej. Na przykład inicjatywa Mãcheia de Chaborrilhos zwiększa integrację dzieci romskich z resztą klasy w szkołach podstawowych w Portugalii. „Program ten skupia się na wspieraniu dialogu międzykulturowego w klasach poprzez zadania związane z określaniem własnej tożsamości, takie jak rysowanie autoportretów i drzew genealogicznych, opowiadanie historii rodzinnych w języku ojczystym oraz zabawy w grupach”, mówi Leseman. Kolejnym kluczowym aspektem projektu było badanie opierające się na wywiadach, którego realizacja odbywała się we współpracy z lokalnymi instytucjami i organizacjami pozarządowymi. Przeprowadzono wywiady tysięcy rodziców z całej Europy, którzy podzielili się swoimi osobistymi doświadczeniami związanymi z życiem w wielokulturowym społeczeństwie. „Dowiedzieliśmy się, że rodzice mają wysokie aspiracje dotyczące edukacji swoich dzieci, pozytywne relacje z nauczycielami i na poziomie lokalnym rzadko doświadczają niesprawiedliwego traktowania lub otwartej dyskryminacji”, dodaje Leseman.
Praktyczne narzędzie do integracji
W oparciu o wyniki tych badań opracowano skuteczne działania mające na celu zwalczanie mechanizmów nierówności. Jednym z nich jest wirtualne środowisko edukacyjne, którego zasoby składają się z ponad 100 zadań multimedialnych na tematy takie jak tożsamość, świadomość językowa, relacja pomiędzy domem a szkołą, różnice kulturowe i sprawiedliwość społeczna. „Chcieliśmy stworzyć bezpieczne kulturowo i przyjazne miejsca dla dzieci w wieku wczesnoszkolnym i podstawowym, niezależnie od ich pochodzenia, które ułatwi przekroczenie granic między domem a szkołą oraz budowanie opartych na zaufaniu relacji pomiędzy rodzicami a nauczycielami”, mówi Leseman. „Wirtualne środowisko edukacyjne w dużym stopniu opiera się na ustaleniach projektu, stanowiąc praktyczne narzędzie w celach edukacji międzykulturowej i wielojęzycznego wsparcia w klasach oraz wpisując się w ramy działań zorientowanych na rodzinę”.
Słowa kluczowe
ISOTIS, nierówności, edukacja, spójność społeczna, integracja, równość szans edukacyjnych