Informatyka śledcza przyczynia się do poprawy ochrony i analizy danych archiwalnych
Rewolucja cyfrowa zmienia niemal każdy aspekt naszego życia, w tym sposób zachowywania historycznych danych. Coraz większa ilość dokumentów i zbiorów w archiwalnych, prawnych i publicznych magazynach informacji ma od początku postać cyfrową, podobnie zresztą jak olbrzymia ilość informacji tworzonych każdego dnia w mediach społecznościowych. Mimo że takie informacje cyfrowe stanowią obecnie nieodłączną część naszego dziedzictwa kulturowego, niewielu naukowców posiada umiejętności niezbędne do ich sumiennej i dokładnej analizy oraz wyciągania z nich właściwych wniosków. Finansowany w ramach programu „Horyzont 2020” projekt DFitHH, realizowany przy wsparciu programu „Maria Skłodowska-Curie”, poświęcony był badaniu potencjalnej roli informatyki śledczej w badaniach humanistycznych. Informatyka śledcza jest gałęzią kryminalistyki dotyczącą ustalania faktów w sferze cyfrowej. Projekt pozwolił na ustalenie, czego historycy mogą się nauczyć, używając tych metod w odniesieniu do danych archiwalnych mających od początku postać cyfrową, a nawet tego, jak te nowe techniki wpływają na rozumienie przez uczonych pojęć takich jak tekst, dokument i dane. Pokazał również, w jaki sposób archiwiści powinni chronić te dane, aby umożliwić ich badanie w przyszłości. „To niesamowite, jak wiele historycy mogą się nauczyć na podstawie formy archiwalnych danych cyfrowych, pod warunkiem że instytucje archiwalne chronią je i przetwarzają w sposób umożliwiający tego rodzaju badania”, mówi Thorsten Ries, badacz literatury na Uniwersytecie w Gandawie.
Podejście oparte na kryminalistyce
Badania w projekcie opierały się na trzech archiwalnych zbiorach danych cyfrowych: osobistych dokumentach cyfrowych pisarza, dramaturga i scenarzysty Hanifa Kureishiego, danych pochodzących od dziennikarza specjalizującego się w nowych technologiach, Glyna Moody’ego, oraz zbiorze Mass Observation Project Archive. „Efektem tych prac jest zwiększenie świadomości oraz przygotowanie porad, które mogą w przyszłości przyczynić się do poprawy procedur, narzędzi i standardów dotyczących danych archiwalnych”, mówi Ries. Założeniem projektu było także umożliwienie trwałego zachowania cyfrowych danych archiwalnych, biorąc pod uwagę, na jakie zagrożenia są one narażone: „Zaskoczyło mnie, jak nietrwałe mogą być cyfrowe dane archiwalne, przechowywane na współczesnych cyfrowych nośnikach, zwłaszcza z punktu widzenia procedur kryminalistycznych”, mówi Ries.
Szczegółowa analiza
„Miałem fantastyczną okazję pracy z archiwami i badania typów historycznych formatów archiwów, które nigdy wcześniej nie były analizowane metodami informatyki sądowej, typów śladów kryminalistycznych, które rzadko, jeśli w ogóle, uwzględniałem w badaniach, jak na przykład granularność znaczników czasowych, oraz roli pozornie śmieciowych danych w archiwach cyfrowych”, dodaje Ries. Wiedza historyczna zdobyta przy pomocy metod informatyki sądowej wpływa także na obecny dyskurs. „Zdolność do weryfikacji i krytycznej analizy cyfrowych danych archiwalnych oraz oceny ich wiarygodności jest niezbędna w badaniach historycznych. Umiejętność ta jest ważna dla naszego demokratycznego dyskursu już dziś, ponieważ daje gwarancję wiarygodności historycznych danych w przyszłości”, mówi Ries. Bardzo ważnym doświadczeniem dla badacza było rozwijanie współpracy z jego promotorem i współpracownikami w Sussex Humanities Lab (SHL). „Ja sam, jak i mój projekt bardzo skorzystaliśmy na współpracy, duchu zespołowości oraz otwartej i inspirującej atmosferze wsparcia, dzięki której SHL jest doskonałym miejscem do pracy. Mam nadzieję, że udało mi się wnieść wkład w rozwój tej instytucji”, mówi Ries.
Słowa kluczowe
DFitHH, informatyka sądowa, historyczne, archiwa, dokumenty, badacze, ramy
