Wyrzucane tekstylia surowcem dla przemysłu chemicznego
Przemysł włókienniczy Unii Europejskiej wytwarza wiele odpadów, których ilość szacuje się na 16 milionów ton rocznie. Około dwie trzecie tych odpadów wyrzuca się na wysypiska lub spala, co ma znaczący wpływ na środowisko i wiąże się z dużymi kosztami. Skutkiem tego jest utrata wielu cennych surowców, które nie są odzyskiwane ze strumienia odpadów. Inicjatywa RESYNTEX zmienia ten stan rzeczy poprzez swój innowacyjny projekt pilotażowy – otwarty w Słowenii zakład recyklingu tekstyliów, który jest w stanie przetworzyć 100 ton odpadów rocznie. Ten pilotażowy zakład przekształca odpady tekstylne w surowce wtórne dla przemysłu chemicznego i włókienniczego, tworząc w ten sposób obieg zamknięty i zmniejszając wpływ na środowisko. W projekcie wykorzystano innowacyjne technologie obejmujące cały łańcuch wartości w sektorze tekstylnym, w którym sortowane odpady tekstylne są poddawane obróbce chemicznej w celu wydobycia zasobów takich jak włókna białkowe do produkcji klejów do płyt drewnopochodnych oraz włókna celulozowe do produkcji bioetanolu. Obecnie badacze skupiają się na najbardziej obiecujących metodach hydrolizy chemicznej, aby zwiększyć skalę pozyskiwania za jej pomocą nowych surowców na potrzeby produkcji biodegradowalnych tworzyw sztucznych. Ponadto próbom poddano procesy odzyskiwania poliamidu (PA) i politereftalanu etylenu (PET) z myślą o produkcji nowych chemikaliów i tworzyw sztucznych. W tym celu uczeni opracowali bardziej ekonomiczny i ekologiczny proces rozkładu PET. Wysokiej jakości kwas tereftalowy nadaje się do zastosowań przemysłowych i może służyć jako surowiec wtórny do opakowań z tworzyw sztucznych. Kolejnym odzyskiwanym w ramach projektu związkiem chemicznym był glikol etylenowy, który potencjalnie może znaleźć zastosowanie jako środek do odszraniania.
Holistyczne podejście do recyklingu i ponownego wykorzystania tekstyliów
Symbioza przemysłowa jest procesem, w którym odpady lub produkty uboczne procesu przemysłowego stają się surowcami dla innych procesów. „Zarówno przemysł chemiczny, jak i tekstylny mogą skorzystać na stosowaniu wtórnych strumieni tekstylnych. Niskogatunkowe włókna tekstylne nie są już wyrzucane ani spalane, lecz przetwarzane na nowe produkty chemiczne. W ten sposób dostają nowe życie”, zauważa koordynatorka techniczna projektu Aleksandra Lobnik. „Recykling włókien i przekształcanie ich w wysokowartościowy surowiec wymaga precyzyjnego sortowania, ponieważ 50 % tekstyliów produkowanych jest z włókien mieszanych. Technologie pozwalające na przetwarzanie włókien mieszanych są trudno dostępne na rynku”, wyjaśnia Lobnik. Co więcej, pomimo dużych inwestycji w innowacyjne rozwiązania w zakresie przetwarzania tworzyw sztucznych w tekstylia, tekstyliów w tekstylia oraz tekstyliów w materiały chemiczne, nie opracowano jeszcze prostego rozwiązania umożliwiającego recykling mechaniczny. Uczeni z inicjatywy RESYNTEX wprowadzili w życie holistyczne podejście rozwiązujące problemy związane z rozdrobnionym przetwarzaniem odpadów włókienniczych. Wykazano, że technologia zautomatyzowanego sortowania włókien pozwala na uzyskanie około 85 % czystego materiału włókienniczego o bardzo wysokiej czystości (99 %). Umożliwia ona sortowanie włókien według składu, a jej dopełnieniem jest zastosowanie technologii spektroskopii bliskiej podczerwieni. Partnerzy projektu zintegrowali zautomatyzowany proces sortowania z najbardziej obiecującymi chemicznymi i enzymatycznymi procesami ekstrakcji włókien naturalnych na bazie białka i celulozy oraz włókien z PA i PET. W proces ten włączono również technologie przetwarzania odpadów płynnych i stałych oraz recyklingu wody.
Tekstylia w europejskiej gospodarce o obiegu zamkniętym
Zmniejszenie negatywnego wpływu produkcji i używania produktów tekstylnych na środowisko naturalne przy jednoczesnym utrzymaniu korzyści gospodarczych i społecznych płynących z tego sektora wymaga wprowadzenia systemowych zmian w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym. W 2020 roku EURATEX, jeden z partnerów projektu, opublikował swoje stanowisko, w którym przedstawił zalecenia w sprawie debaty orientacyjnej dotyczącej rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP), wskazując, iż największym problemem jest fakt, że większość zasad ROP powstała z myślą o modelach gospodarki linearnej. Zatem projekt RESYNTEX wpisuje się w proponowane przez organizację EURATEX zalecenia dotyczące rozszerzenia celów zrównoważonego rozwoju w całym łańcuchu wartości w sektorze tekstylnym. Zaproponowane w ramach tej inicjatywy procesy chemiczne oraz zrównoważony recykling pozwalają na czerpanie korzyści z tekstyliów pochodzących od konsumentów i stanowią punkt zwrotny dla wprowadzenia obiegu zamkniętego w przemyśle tekstylnym. Zakład pilotażowy w Słowenii nadal działa, a członkowie konsorcjum nie ustają w wysiłkach, aby udoskonalić proces opracowany w ramach projektu.
Słowa kluczowe
RESYNTEX, włókna, odpady tekstylne, recykling, surowce, przemysł chemiczny, gospodarka o obiegu zamkniętym, rozszerzona odpowiedzialność producenta