Polski CHOMIK pobierze glebę z księżyca Marsa
Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk (CBK PAN) w Warszawie, Polska, rozpoczęło prace nad wyjątkowym "penetratorem geologicznym", który zostanie wykorzystany do pobrania próbki gleby z powierzchni Fobosa, jednego z dwóch księżyców Marsa. Narzędzie o nazwie CHOMIK zostanie wykorzystane w ramach rosyjskiej misji kosmicznej Fobos-Grunt. Misja, której wystrzelenie zaplanowano na 2011 r., dostarczy kosmologom istotnych informacji na temat tajemniczego księżyca Marsa. Unikalny penetrator geologiczny powstaje w Laboratorium Mechatroniki i Robotyki Satelitarnej CBK PAN. CHOMIK, którego zadanie polegać będzie na zebraniu próbki gleby i dostarczeniu jej na Ziemię do analizy, staje się w ten sposób jedną z najważniejszych części misji Fobos-Grunt. Statek kosmiczny zostanie wystrzelony w listopadzie 2011 r. Osiągnie orbitę Marsa 11 miesięcy później, a lądowanie na Fobosie planowane jest na początek 2013 r. Miesiąc później wystartuje ponownie, po pobraniu próbki gleby, która zostanie przywieziona na Ziemię w zabezpieczonej kapsule. Jeżeli wszystko pójdzie dobrze moduł powrotny wyląduje w 2014 r. w Kazachstanie. "Zakładając, że wszystko przebiegnie zgodnie z planem za kilka lat będziemy w posiadaniu pierwszego obiektu pozyskanego z księżyca innej planety" - mówi inżynier Karol Seweryn z CBK PAN. Polscy naukowcy mają możliwość udziału w analizie próbki gleby Fobosa dzięki porozumieniu między Rosyjską Akademią Nauk a Naukowo-Produkcyjnym Zjednoczeniem im. S. A. Ławoczkina (które jest jednym z największych rosyjskich podmiotów z branży kosmonautycznej). Fobos krąży po orbicie Marsa w odległości zaledwie 9.400 km, czyli około 40 razy mniejszej niż odległość między Ziemią a jej księżycem. Od lat wzbudza ogromne zainteresowanie kosmologów z uwagi na niską gęstość, słabą grawitację i niespotykaną orbitę. W połowie XX w. przyjęto nawet teorię, że Fobos może być sztuczny - wytworem hipotetycznych Marsjan! Kosmologowie wiedzą, że Fobos to naturalny obiekt o prawdopodobnie lito-porowatej strukturze. Niektórzy naukowcy są przekonani, że Fobos jest podobny do zewnętrznej części głównego pasa asteroid między Marsem a Jupiterem, podczas gdy inne teorie sugerują, że Fobos nie został przechwycony przez Marsa, tylko tak naprawdę powstał na orbicie po tym jak uformowała się planeta. "Wyniki badań próbki pobranej za pomocą penetratora przyczynią się do rozstrzygnięcia zagadki pochodzenia Fobosa" - uważa dr Joanna Gurgurewicz z CBK PAN. Mimo iż Fobos ma średnicę poniżej 30 km, jest tym większym z dwóch księżyców Marsa i najbliżej niego położonym. Słaba grawitacja czyni go atrakcyjnym celem dla misji kosmicznych, ponieważ prędkość ucieczki 11m/s oznacza, że manewry lądowania i startu są stosunkowo łatwe do przeprowadzenia. "Dla operatorów pojazdu kosmicznego słaba grawitacja to ułatwienie. Jednak w przypadku urządzenia służącego do wbijania się w grunt, staje się ona poważną przeszkodą" - podkreśla profesor Jerzy Grygorczuk, inżynier z CBK PAN. Słaba grawitacja Fobosa oznacza, że w normalnej sytuacji, każde wbicie się penetratora w grunt odepchnęłoby lądownik kosmiczny od powierzchni. Jednakże dzięki swojej konstrukcji penetrator CHOMIK będzie w stanie zagłębić się w grunt przy minimalnej pomocy lądownika. "CHOMIK pobierze próbkę, jeżeli powierzchnia księżyca okaże się zbyt twarda dla innych manipulatorów zaprojektowanych do luźnego gruntu" - mówi profesor Grygorczuk. Urządzenie zmierzy również właściwości termiczne i mechaniczne powierzchni Fobosa. Prace prowadzone przez CBK PAN stanowią wkład w program kosmiczny UE i Europejskiej Agencji Kosmicznej. Centrum wzięło udział w wielu prestiżowych misjach kosmicznych, w tym zaprojektowało czujniki na potrzeby misji CASSINI, która wylądowała na Tytanie, największym z księżyców Saturna. Bieżące projekty obejmują opracowanie urządzenia nazwanego KRET, które zostanie wykorzystane do badań geologicznych Księżyca w ramach prac International Lunar Network. KRET posiada wyjątkową strukturę mechaniczną zaprojektowaną i zbudowaną w całości przez polskich inżynierów i naukowców.
Kraje
Polska