Tajemnica metanu na Marsie
Podczas Europejskiego Kongresu Planetologicznego (European Planetary Science Congress, EPSC), który odbył się w Rzymie, przedstawiono wyniki najnowszych badań w zakresie metanu wchodzącego w skład atmosfery Marsa. Okazuje się, że ulega on degradacji w ciągu niespełna roku. Autorami badania są Sergio Fonti z włoskiego Uniwersytetu Salento i Giuseppe Marzo z Centrum Badawczego im. Amesa agencji NASA (amerykańska Narodowa Agencja Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej). Badanie wykazało także silne sezonowe i geograficzne wahania stężenia metanu na czerwonej planecie. Wyniki nasuwają pytania dotyczące źródeł metanu oraz tego, co się na Marsie z nim dzieje. "W atmosferze Marsa znajduje się niewielka ilość metanu, pochodzącego ze źródeł punktowych. Zbadaliśmy zmiany stężenia tego gazu i odkryliśmy wahania sezonowe oraz roczne" - powiedział prof. Fonti. "Metan ten może powstawać w wyniku procesów geologicznych lub mieć pochodzenie biologiczne. W tej chwili nie da się tego rozstrzygnąć. Okazało się jednak, że maksymalny okres utrzymywania się metanu w atmosferze marsjańskiej wynosi mniej niż jeden rok". Atmosfera Marsa składa się głównie z dwutlenku węgla (95%), azotu (3%), argonu (1,6%) oraz śladowych ilości tlenu i wody. Obecność metanu w atmosferze tej sąsiadującej z Ziemią planety stwierdzono po raz pierwszy w 2003 roku, natomiast w zeszłym roku astronomowie uzyskali dowód na sezonowość stężenia tego gazu. Na potrzeby omawianego badania prof. Fonti i dr Marzo wykorzystali dane zgromadzone w ciągu trzech lat marsjańskich (jeden rok marsjański odpowiada prawie dwóm latom ziemskim) przy użyciu spektrometru do pomiaru emisji cieplnej (Thermal Emission Spectrometer, TES). Przyrząd umieszczony był na pokładzie sondy Mars Globar Surveyor agencji NASA. Przedmiotem zainteresowania naukowców były w szczególności charakterystyczne cechy widmowe metanu. Zidentyfikowano trzy regiony leżące na północnej półkuli Marsa odznaczające się szczególnie wysokim stężeniem metanu. Są to: Tharsis i Elysium, główne regiony wulkaniczne, oraz Arabia Terrae, obszar o wysokiej zawartości lodu w wodach podziemnych. Stężenie metanu na czerwonej planecie zmienia się także w zależności od pory roku. Na półkuli północnej szczytowe wartości występują jesienią i dochodzą do 70 ppb; zimą stężenie metanu znacznie spada. Wiosna to pora jego powolnego wzrostu, natomiast w lecie stężenie zwiększa się gwałtownie. Podczas lata zawartość metanu jest wyższa na półkuli południowej. Badacze podejrzewają, że może to być spowodowane naturalną cyrkulacją atmosfery, ale należy to jeszcze poddać weryfikacji z zastosowaniem symulacji komputerowych. "Wyraźnie widać, że wyższe stężenie jest powiązane z cieplejszymi porami roku i lokalizacjami, w których panują korzystne warunki geologiczne i biologiczne, takie jak aktywność geotermalna i wysokie uwodnienie" - stwierdził prof. Fonti. "Większa ilość energii dostępnej w lecie może powodować uwalnianie gazów nagromadzonych w wyniku procesów geologicznych lub wzmożonej aktywności biologicznej". W związku z tym nasuwa się pytanie, co dzieje się z uwolnionym metanem. Rozkład gazu w wyniku procesów fotochemicznych nie następuje tak szybko. Natomiast procesy wywołane działaniem wiatru mogą doprowadzić do pojawienia się w atmosferze utleniaczy znacznie szybciej pochłaniających metan. Do wyjaśnienia tych intrygujących zagadnień potrzebne są jednak dalsze badania. Kongres EPSC, zorganizowany w ramach finansowanej przez UE inicjatywy EUROPLANET, stanowi najważniejsze europejskie forum planetologów. Inicjatywa EUROPLANET została sfinansowana w ramach pozycji budżetowej "Infrastruktury badawcze" Siódmego Programu Ramowego (7PR). Ma ona na celu zbliżenie europejskiej społeczności planetologów poprzez rozwój sieci kontaktów zawodowych oraz wspólne działania badawcze. Jej zadaniem jest także zapewnienie naukowcom dostępu do specjalistycznych laboratoriów i obiektów oraz danych planetologicznych, informacji i programów narzędziowych.
Kraje
Włochy, Stany Zjednoczone