Nauka obywatelska zanurza się w świat zrównoważonych sportów wodnych
Nurkowanie to bardzo powszechna forma rekreacji, której oddają się miliony ludzi na całym świecie, co przekłada się na środki finansowe dla społeczności przybrzeżnych i chronionych obszarów morskich (ang. marine protected area, MPA). Inne korzyści związane z nurkowaniem to promocja odpowiedzialnego gospodarowania obszarami oceanicznymi, wkład w rozwój badań naukowych oraz sprzyjanie włączeniu społecznemu i rozwojowi osobistemu. Sport ten ma także negatywne skutki, ponieważ podczas nurkowania może dochodzić do uszkadzania lub zaburzania morskich siedlisk i zakłócania harmonii organizmów w nich żyjących. Ponadto zdarzają się konflikty z lokalnymi społecznościami o dostęp do tych samych zasobów i korzystanie z nich, a także spory w kwestii sprawiedliwości lub na tle kulturowym. Aspekty te są wyraźnie związane z trzema filarami zrównoważoności, którymi są wymiar środowiskowy, gospodarczy i społeczny, i mogą znaleźć rozwiązanie jedynie poprzez podejście systemowe. Celem finansowanego przez UE projektu GreenBubbles była zmiana działalności tego sektora w kierunku bardziej zrównoważonym poprzez prezentację naturalnego i kulturalnego dziedzictwa środowiska przybrzeżnego i morskiego, wraz ze znacznymi korzyściami środowiskowymi i społeczno-ekonomicznymi oraz jednoczesnym zwiększeniem praktyk w zakresie bezpieczeństwa. Zrozumieć skutki To pierwsza inicjatywa, która do tematu nurkowania podchodzi w sposób holistyczny. „Chcemy szerzyć ideę zrównoważonego rozwoju w tym sektorze, składającym się z wielu podmiotów, wśród których można wymienić nurków, organizatorów wypadów nurkowych, osoby zajmujące się nurkowaniem profesjonalnie, agencje certyfikujące, administrację terytorialną, lokalne społeczności i naukowców”, mówi koordynator projektu, dr Carlo Cerrano. Wnikliwa ocena wyjściowa jest niezbędna, by zrozumieć różne aspekty branży nurkowej i jej skutków. Badacze skupili się na dwóch lokalizacjach stanowiących ważne, choć niewystarczająco poznane przykłady nietropikalnych systemów nurkowych: MPA Portofino na Morzu Śródziemnym (wody umiarkowane) oraz rezerwat morski Ponta do Ouro Partial Marine Reserve (PPMR) na Oceanie Indyjskim (wody subtropikalne). Partnerzy projektu sprawdzali, w jaki sposób zachowują się nurkowie rekreacyjni i lokalne społeczności oraz jakich dokonują wyborów. „Jednocześnie opisaliśmy też podwodne siedliska odwiedzane przez nurków, badając ich różnorodność biologiczną oraz tworząc niezwykle precyzyjne mapy podwodnego krajobrazu”, mówi Marco Palna, jeden z badaczy zaangażowanych w proces mapowania. W trakcie realizacji projektu członkowie konsorcjum stworzyli również kilka inicjatyw na rzecz poprawy bezpieczeństwa podczas nurkowania, takie jak szkolenia dla osób odpowiedzialnych za bezpieczeństwo, system etykietowania dla zachowania bezpieczeństwa oraz program stażowy dla studentów. Znaczenie nauki obywatelskiej Pozyskana w projekcie wiedza została wykorzystana do usprawnienia lub opracowania nowych usług, urządzeń i narzędzi przeznaczonych dla obszarów związanych ze zrównoważonym rozwojem sektora nurkowego. Wiedza o oceanach i nauka obywatelska zostały zidentyfikowane jako dwa najważniejsze obszary i aby je włączyć w praktyki nurkowe, stworzono zestaw narzędzi, w tym podręcznik nauczania modułowego wywodzący się ze szkolnych programów nauczania oraz oficjalne programy szkoleniowe dla nurków, zestaw kursów uniwersyteckich i działania szkoleniowe dla trenerów. Zespół wykorzystał naukę obywatelską, aby zgromadzić dane oraz zbadać punkt widzenia i zaangażowanie nurków rekreacyjnych i profesjonalnych, a także lepiej zrozumieć ryzyko związanego z tym sportem. Opracowano również urządzenia mające poprawić bezpieczeństwo nurków, w tym urządzenie do monitorowania oddechu i jego usprawniony model dla nurków z cukrzycą. Ponadto partnerzy projektu nakreślili wytyczne i przeprowadzili dla operatorów warsztaty, których celem była promocja „ekologicznego nurkowania” oraz dobranie odpowiedniego podejścia biznesowego i marketingowego. Dzięki projektowi GreenBubbles będziemy w stanie lepiej zrozumieć zagadnienie zrównoważoności oraz jego rozwój w branży nurkowej, co przełoży się bezpośrednio na zarządzanie czynnościami nurkowymi, w szczególności na obszarach chronionych. „Wnioski płynące z projektu mogą być także wykorzystane jako model dla innych systemów rekreacji związanych ze środowiskiem morskim”, wskazuje dr Cerrano.
Słowa kluczowe
GreenBubbles, nurkowanie, zrównoważone, nauka obywatelska, chronione obszary morskie (MPA)
