Trzyletnie dzieci wiedzą o co chodzi
Naukowcy na Węgrzech, których badania są finansowane ze środków unijnych, odkryli, że psy domowe i dwuletni ludzie, którzy chowają się w podobnym środowisku domowym, również w podobny sposób interpretują gesty wskazujące dorosłych. Z drugiej strony trzylatki są w stanie zinterpretować szerszy zakres gestów wskazujących i wykorzystać kierunek, w jakim skierowany jest palec wskazujący, aby znaleźć ukryty przedmiot. Opublikowane w czasopiśmie Animal Cognition wyniki badań stanowią dorobek projektu "Źródła komunikacji referencyjnej", sfinansowanego z tematu "Nowe i pojawiające się nauki i technologie" Szóstego Programu Ramowego (6PR). Poprzednie badania wykazały, że udomowione psy mogą interpretować pewien zakres sygnałów komunikacyjnych człowieka, w tym ruch gałek ocznych i kręcenie głową. Choć psy nie przechodzą złożonego procesu nauki języka, jaki przechodzą dzieci, ich właściciele często mówią do nich szczebiotając jak do dzieci. Psy mogą również nauczyć się interpretować pewne sygnały wysyłane przez człowieka, które konsekwentnie prowadzą do nagrody. Dzieci zaś odbierają wszechstronne kształcenie językowe od opiekunów i uczą się gestów wskazujących (za pomocą palca wskazującego) około 14 miesiąca życia. Wcześniej jednak dzieci często wpatrują się w palec, zamiast w oddalony cel, który wskazuje osoba dorosła. Między drugim a trzecim rokiem życia zdolność dzieci do komunikowania się zarówno werbalnego, jak i za pomocą gestów szybko się rozwija. W ramach ostatnich badań profesor Gabriella Lakatos z Uniwersytetu Eötvös w Budapeszcie, Węgry, wraz z zespołem przyjrzała się bliżej, w jaki sposób dzieci dwu- i trzyletnie oraz i psy zareagują na pewien zakres gestów wskazujących. Naukowcy skoncentrowali się na zdolności każdej z grup do interpretowania nieznanych gestów wskazujących na podstawie ogólnego rozumienia wskazywania. Przeprowadzili dwa badania, jedno dotyczące gestów wskazujących wykonywanych ręką, a drugie - nogą. Piętnaście psów i trzynaścioro 2-letnich dzieci przeszło badania w domach, aby wykluczyć stres związany z nieznanym środowiskiem, a jedenaścioro 3-letnich dzieci przeszło testy w przedszkolu. W obydwu badaniach dwie doniczki na kwiaty zostały ustawione w odległości około jednego metra, a w jednej z nich umieszczono nagrodę (przysmak lub ulubioną zabawkę). Następnie naukowcy wykorzystywali jeden z czterech gestów, wskazując na doniczkę z nagrodą. Dwuletnie dzieci i psy zareagowały prawidłowo na mniej gestów niż trzyletnie dzieci, ale systematycznie zwracały uwagę na kierunek wystającej części ciała. Trzylatki reagowały z powodzeniem na kierunek wskazany przez palec wskazujący. Zatem jeżeli osoba wskazująca stoi z rękoma skrzyżowanymi na klatce piersiowej, z łokciem wystającym w lewo i palcem wskazującym na prawo, trzyletnie dziecko podąża za kierunkiem palca, ale dwulatek i pies zwracają uwagę na łokieć. W przypadku gestów wykonywanych nogami trzyletnie dzieci znowu zareagowały prawidłowo na wszystkie cztery gesty, w tym na wskazywanie tylko za pomocą kolana, podczas gdy dwuletnie dzieci i psy zareagowały poprawnie tylko na gesty wskazujące wykonywane stopą. Autorzy są przekonani, że wyniki badań wskazywania nogą sugerują, że badani byli w stanie generalizować wcześniejsze doświadczenia na relatywnie nowe gesty kierunkowe. Zdaniem naukowców, w okresie od dwóch do trzech lat "zachodzą zmiany w ich zdolności do wykorzystywania wizualnych sygnałów komunikacyjnych". Występują również różnice w zdolności obu grup wiekowych do współpracy z osobami dorosłymi, co z pewnością ma wpływ na zrozumienie gestów przez małe dzieci. Ponadto autorzy są przekonani, że interakcje w czasie uczenia się języka "pozwalają dzieciom zrozumieć, że palec wskazujący pełni ważną rolę wskazywania interesujących przedmiotów nawet na duże odległości". Brak szkolenia językowego psów, jak twierdzą, może również wyjaśniać dlaczego badane psy nie były w stanie pokonać tej przeszkody. "Reakcje badanych dzieci i psów na różne gesty wskazujące sugerują, że zarówno dzieci (obydwie grupy wiekowe), jak i psy posiadają zdolność wykorzystywania zasad do generalizowania na podstawie danego gestu wskazującego na inne, podobne rodzaje gestów" - czytamy w podsumowaniu raportu z badań. "Trzyletnie dzieci wydają się rozpoznawać palec wskazujący jako ogólny sygnał wskazujący. W przypadku młodszych dzieci, wystające części ciała stanowią ogólną wskazówkę do wywnioskowania kierunkowości. Przynajmniej na poziomie funkcjonalnym psy wykazały podobne zdolności jak dwuletnie dzieci, co można wyjaśnić jako wspólny wynik ich ewolucyjnej historii i socjalizacji w środowisku człowieka."
Kraje
Węgry