Z badania wynika, że przeszukiwanie wzrokowe różni się od innych zachowań wizualnych
Kiedy szukamy obiektów w danej przestrzeni, na ogół pomijamy te, które już wcześniej spostrzegliśmy, koncentrując uwagę na nowych dla nas przedmiotach i obszarach. Mechanizm ten, określany jako tzw. hamowanie powrotu (ang. inhibition of return, IOR), umożliwia osobie przeszukującej przestrzeń ignorowanie przedmiotów nieistotnych i skupienie się na tych, które mają dla niej znaczenie. Psychologowie w Holandii i Stanach Zjednoczonych odkryli, że mechanizm IOR ma małe szanse zastosowania w zachowaniach wzrokowych, w których nie chodzi o odnalezienie określonego obiektu. Wnioski z badań zostały opublikowane w czasopiśmie �Psychological Science�. Po przeprowadzeniu serii testów polegających na śledzeniu ruchu oka ochotników, Stefan Van der Stigchel z holenderskiego Uniwersytetu w Utrechcie i jego koledzy w USA odkryli, że IOR występuje, gdy wykonujemy zadania związane z poszukiwaniem wzrokowym, ale niekoniecznie podczas innych zadań wizualnych. 48 badanych podzielono na 4 grupy. Każda z nich otrzymała inne instrukcje oglądania określonych przestrzeni: a) szukaj wyznaczonego obiektu, b) zapamiętaj każdą przestrzeń, c) oceń przyjemność z oglądania każdej przestrzeni, d) oceń przestrzeń w sposób najbardziej dla siebie odpowiedni (oglądanie swobodne). Grupy przeglądały różne przestrzenie (68 wygenerowanych komputerowo obrazów przypominających przestrzenie, w których często znajdujemy się w rzeczywistości). Informacje były rejestrowane w każdym momencie, w którym wzrok zatrzymał się w określonym miejscu. W czasie testu obiekt docelowy pojawiał się w danej przestrzeni w miejscu, które ochotnikowi już wcześniej pokazano, albo w nowej lokalizacji. Ochotnicy w grupie, której zadaniem było szukanie wyznaczonego obiektu, wolniej odwracali wzrok w stronę miejsc, które już widzieli, niż w stronę nowych miejsc, co potwierdza zasadę mechanizmu IOR i wnioski z wcześniejszych badań. Natomiast odwrotna zależność potwierdzała się u ochotników w pozostałych trzech grupach, tzn. wyniki testów pokazywały odwrotną prawidłowość dotyczącą ruchu oczu. Osoby te szybciej kierowały wzrok w stronę obiektów w miejscach, na których już wcześniej zatrzymywały wzrok, niż w stronę nowych miejsc. Zdaniem naukowców, w ten sposób po raz pierwszy odnotowano efekt �ułatwienia powrotu�. "Istnieje wiele dowodów na to, że mechanizm IOR ma wpływ na nasze sposoby szukania, jednak często omawia się go zakładając, że jest to ogólna prawidłowość dotycząca koncentracji uwagi" - czytamy we wnioskach z badań. "Chodzi o to, że uważa się, iż człowiek, koncentrując się na obiektach, wolniej powraca do niedawno oglądanych miejsc bez względu na rodzaj zadania, mimo że do tej pory przeprowadzono niewiele systematycznych badań na ten temat". Przedstawione wyniki pokazują, że mechanizm IOR stanowi strategię specyficzną dla zadań szukania wzrokowego, ale nie jest ogólną cechą koncentracji wzrokowej.
Kraje
Niderlandy, Stany Zjednoczone