Nowe technologie mogą położyć kres sporom wokół komórek macierzystych
Badania nad komórkami macierzystymi przez jednych uważane są za kluczowe dla przyszłych osiągnięć nauk medycznych, natomiast dla innych są drogą badań naukowych pozbawioną wszelkich zasad moralnych. Gdy nowe technologie będą uzyskiwać dobre wyniki w generowaniu komórek macierzystych z komórek pochodzących od osób dorosłych, badania mogłyby ruszyć z miejsca, omijając wiele z zastrzeżeń natury moralnej w odniesieniu do badań nad tymi komórkami oraz zapewniając w przyszłości bezpośrednie źródło komórek macierzystych do celów badań. W czasopiśmie "Nature" ukazały się dwa nowe artykuły, jeden napisany przez zespół z Uniwersytetu Edynburskiego, a drugi przez zespół z Uniwersytetu Princeton w USA - oba są ośrodkami traktowanymi za najważniejsze w dziedzinie badań nad komórkami macierzystymi. Obydwa artykuły poświęcone są temu tematowi. Artykuły zawierają najpoważniejsze, jak do tej pory, wskazówki, że tego rodzaju "przeprogramowanie" jest rzeczywiście możliwe. Komórki macierzyste są ważne dla naukowców z dwóch względów - zdolności do wielokrotnego podziału i zdolności do różnicowania w kierunku różnych rodzajów komórek. Obecnie komórki macierzyste są pobierane z krwi pępowinowej oraz, co budzi większe kontrowersje, z poronionych płodów. Można również wykorzystywać komórki macierzyste pochodzące z terapii zapłodnienia in vitro (IVF), w przypadku wystąpienia nadwyżki komórek. W szóstym programie ramowym (6. PR) wykluczone było finansowanie badań nad embrionalnym komórkami macierzystymi, a jednocześnie przyznano pierwszeństwo badaniom nad dorosłymi komórkami macierzystymi, a mianowicie pochodzącymi od dorosłych osobników lub z krwi pępowinowej. W listopadzie 2005 r. ministrowie z Austrii, Niemiec, Malty, Polski, Słowacji i Włoch, podpisali, na czele z Watykanem, petycję w sprawie całkowitego zakazu badań nad embrionalnym komórkami macierzystymi, chociaż po upadku rządu Berlusconiego Włochy wycofały swoje poparcie. Embrionalne komórki macierzyste były także kwestią sporną podczas ostatniej debaty nad siódmym programem ramowym (7. PR), która odbyła się w Parlamencie Europejskim. Wielu deputowanych do Parlamentu Europejskiego wyraziło swój kategoryczny sprzeciw wobec wykorzystywania komórek macierzystych w badaniach, a decyzja w sprawie utrzymania badań nad komórkami macierzystymi przeszła większością zaledwie 25 głosów. Naukowcy liczą na opracowanie recepty na skuteczne przeprogramowanie zwyczajnych, zróżnicowanych komórek, umożliwiającej przekształcanie ich w komórki macierzyste. Technologia ta nie jest jeszcze dostępna, lecz te nowe badania wskazują, że nie jest ona tak bardzo odległa. - Jeszcze kilka lat temu sądziłem, że koncepcja przeprogramowania jest absurdalna, ponieważ brak było naukowego pomysłu na jej realizację - powiedział w wywiadzie dla czasopisma "Nature" Austin Smith z Uniwersytetu Edynburskiego, biolog zajmujący się komórkami macierzystymi i jeden ze współautorów wchodzących w skład zespołu edynburskiego. Z technologią przeprogramowania zetknięto się po raz pierwszy w przypadku sklonowania owcy Dolly, który na świecie stał się znany w 1997 r. Procedury przeprowadzone w celu "wyprodukowania" Dolly oparte były na technologii przeprogramowania. Technologia ta jest jednak bardziej złożona w przypadku ludzkich komórek macierzystych. Białko, które - jak stwierdzono - ma kluczowe znaczenie, znane jest jako Nanog. Nanog działa w rozwijających się embrionach i kontroluje inne geny. Zespół stworzył komórki macierzyste embrionów myszy wytwarzające cztery razy więcej białka Nanog, a kiedy dochodzi do ich połączenia z komórkami nerwowymi myszy, powstałe komórki mogą być przekształcone bardzo skutecznie w komórki macierzyste - skuteczność jest do 200 razy większa. Ale to jeszcze nie wszystko. Naukowcy sądzą, że białko Nanog to dopiero początek i że ujawniony będzie udział innych białek w tym procesie. Drugi artykuł, napisany przez naukowców z Princeton, identyfikuje pewne białka, które mogą pretendować do tej roli. Z chwilą, gdy będzie możliwe skuteczne sprawdzenie ich oddziaływania na proces tworzenia komórek macierzystych z komórek zróżnicowanych, technologia przeprogramowania będzie o krok bliższa, znacznie posuwając badania nad komórkami macierzystymi.
Kraje
Zjednoczone Królestwo, Stany Zjednoczone