Weto prezydenta Busha wobec federalnego finansowania badań nad komórkami macierzystymi: szansa dla Europy?
Prezydent USA George W. Bush po raz pierwszy skorzystał z prawa weta wobec decyzji Senatu w kwestii badań nad embrionalnymi komórkami macierzystymi. - Przekracza to granicę moralności, którą nasze przyzwoite społeczeństwo musi respektować, a więc zastosowałem weto - powiedział George Bush w dniu 19 lipca. Ustawa miała znieść istniejące ograniczenia w finansowaniu z budżetu federalnego badań nad liniami embrionalnych komórek macierzystych oraz tworzeniem nowych linii komórek z zamrożonych embrionów stanowiących "nadwyżkę" w klinikach płodności. Komórki macierzyste nie są zróżnicowane i są "pluripotentne" - mogą rozwinąć się w dowolny typ komórki ludzkiej. Poznanie tajemnic komórek macierzystych mogłoby pomóc w znalezieniu skutecznych metod leczenia chorób zwyrodnieniowych, takich jak choroba Alzheimera i Parkinsona, w bliskiej perspektywie czasowej, a w dłuższej wielu innych dolegliwości; możliwości są ogromne, co sprawia, że jest to bardzo pasjonująca dziedzina. Komórki macierzyste z embrionów są źródłem zasobów komórek macierzystych o bardzo wysokiej jakości. Decyzja ta jest zgodna ze stanowiskiem prezydenta Busha dotyczącym aspektu moralnego badań nad embrionalnymi komórkami macierzystymi. W 2001 r. prezydent Bush ogłosił moratorium na finansowanie z budżetu federalnego badań z wykorzystaniem linii komórek macierzystych stworzonych po 11 sierpnia tamtego roku. W tym czasie uważano, że istnieje 70-80 możliwych do wykorzystania linii komórek macierzystych. Od tego czasu odkryto, że tylko około 20 z nich nadaje się do badań naukowych. Tymczasem naukowcy prowadzący badania finansowane z prywatnych źródeł w USA i badacze w innych częściach świata stworzyli nowe i lepsze linie. Senatowi zabrakło zaledwie kilku głosów do większości dwóch trzecich potrzebnej do ominięcia prezydenckiego weta. Izba Reprezentantów zorganizowała nadzwyczajne głosowanie w celu odrzucenia weta prezydenta Busha, ale tam również nie udało się uzyskać wymaganej większości dwóch trzecich. Serwis CORDIS Wiadomości zapytał o reakcję na tę wiadomość Austina Smitha, koordynatora projektu EuroStemCell i profesora biologii komórek macierzystych MRC (Rady ds. Badań Medycznych) z Uniwersytetu Edynburskiego - światowej sławy specjalistę w dziedzinie badań nad komórkami macierzystymi. Na pierwszy rzut oka utrzymanie ograniczeń w finansowaniu badań nad embrionalnymi komórkami macierzystymi ze środków federalnych w USA mogłoby stać się szansą dla badaczy z Europy. Niezupełnie, mówi profesor Smith. - Równie prawdopodobne jest to, że pogorszy to sytuację naukowców poprzez umocnienie opinii przeciwnych takim badaniom. Na posiedzeniu [Rady ds. Konkurencyjności UE] w przyszłym tygodniu, jeśli USA sprzeciwią się temu, wtedy ci, którzy tutaj wyrażają sprzeciw, będą mogli położyć silny moralny akcent - mówi. Poglądy prezydenta Busha są bardzo zbliżone do stanowiska Kościoła Katolickiego, który energicznie krytykował badania nad embrionalnymi komórkami macierzystymi. Wydaje się, że papież Jan Paweł II i prezydent Bush osiągnęli porozumienie w czasie spotkania w 2001 r. Krótko potem George Bush wprowadził moratorium na badania nad embrionalnymi komórkami macierzystymi. Zarówno Kościół Katolicki jak i prezydent Bush potępiają obecnie wykorzystanie embrionalnych komórek macierzystych do badań naukowych. Profesor Smith podkreślił, że zawetowanie przez prezydenta Busha legislacji nie sprawia, że badania nad embrionalnymi komórkami macierzystymi stają się w USA nielegalne. Służy ono tylko utrzymaniu ograniczeń w finansowaniu z budżetu federalnego. Wiele stanów, przede wszystkim Kalifornia, która właśnie zatwierdziła przyznanie znacznej sumy na badania nad komórkami macierzystymi, uruchomiło swoje własne inicjatywy w dziedzinie finansowania takich badań, a firmy prywatne mają swobodę prowadzenia własnych prac. Według profesora Smitha, ograniczenia w finansowaniu badań ze środków federalnych będą miały wpływ "tylko na finansowanie NIH [Narodowych Instytutów Zdrowia], a inne strumienie finansowania wypełnią tę lukę. Tak już się stało w Bostonie, i to stało się w sytuacji występowania rozbieżności między stanowiskiem stanowym i rządowym. Różne stany zapewniają własne fundusze, np. Kalifornia, Nowy Jork i Minnesota", powiedział. Profesor Smith podkreśla, że w Europie również występuje zróżnicowanie. - Wielka Brytania jest nastawiona zdecydowanie pozytywnie, podobnie jak Szwecja i Hiszpania, ale w innych krajach, takich jak Irlandia, Włochy, Polska, jest mniej entuzjazmu z powodu silnych wpływów Kościoła Katolickiego. Niemcy także mają specyficzny problem z powodu wojennej historii i Kościoła Katolickiego - powiedział. - To komplikuje sprawy dla Komisji - powiedział profesor Smith. - Te podziały mogą się raczej wzmacniać niż zanikać. Z jednej strony wygląda, że to może być dobra wiadomość, ale w rzeczywistości jest ona zła dla nauki, niedobra dla nas w dłuższej perspektywie, ani nawet w krótszej. Przy takiej ważnej pracy ludzie muszą współdziałać i muszą pracować bez zajmowania się politycznymi kwestiami w każdej sprawie - powiedział. Profesor Smith przyznaje jednak, że jeśli stosunek do badań nad komórkami macierzystymi w Europie będzie nadal ogólnie pozytywny, wtedy sytuacja będzie wyraźnie korzystna dla badaczy. - Pod jednym względem daje nam to korzyść - nie finansową, ale korzyść posiadania spójnej polityki oraz naukowców, którym nie zadaje się pytań i których nie piętnuje się za pracę w tej dziedzinie - powiedział. Weto prezydenta Busha utrzymuje istniejące ograniczenia w wydatkach federalnych USA na linie embrionalnych komórek macierzystych. Druga ustawa przegłosowana przez Senat, zatwierdzająca finansowanie nowych obiecujących badań, które mogłyby doprowadzić do wyprodukowania embrionów umożliwiających pozyskanie komórek embrionalnych, ale bez niszczenia ludzkich embrionów, nie została przedstawiona prezydentowi, ponieważ nie uzyskała większości w Izbie. Prezydent podpisał trzecią ustawę wprowadzającą zakaz "prowadzenia hodowli embrionów", która mogłaby spowodować produkcję embrionów specjalnie w celu pozyskania z nich organów. George Bush ogłosił decyzję o zastosowaniu weta na konferencji prasowej w Waszyngtonie, w którym wzięły udział tzw. "dzieci-śnieżynki" i ich matki. "Dzieci-śnieżynki" rodzą się wtedy, kiedy matki "adoptują" zamrożone embriony, nadwyżkę z terapii zapłodnienia pozaustrojowego, której poddały się osoby trzecie; embriony są wszczepiane, a matki rodzą te dzieci. George Bush uważa, że "dzieci-śnieżynki" są mocnym argumentem przemawiającym za zakazem badań nad embrionalnymi komórkami macierzystymi. - Ta ustawa popierałaby zabieranie niewinnego ludzkiego życia w nadziei na znalezienie korzyści medycznych dla innych - powiedział. - Każde z tych dzieci zostało adoptowane jeszcze jako embrion i podarowano mu szansę życia i wzrastania w kochającej rodzinie. Ci chłopcy i te dziewczynki nie są częściami zamiennymi - dodał. Stanowisko prezydenta Busha może rozdrażnić wielu przedstawicieli jego własnej partii Republikanów, która jest podzielona w tej kwestii. Były republikański prezydent Ronald Reagan zmarł z powodu komplikacji wywołanych chorobą Alzheimera, chorobą, w której, jak się uważa, terapia wykorzystująca komórki macierzyste mogłaby prawdopodobnie okazać się skuteczna. Żona prezydenta Reagana Nancy jest motorem wielu działań w grupie nacisku na rzecz badań nad komórkami macierzystymi w USA.
Kraje
Zjednoczone Królestwo, Stany Zjednoczone