Podniebna obserwacja terenów podmokłych
Obszary podmokłe odgrywają kluczową rolę w obiegu wody i regulacji klimatu, a dzięki swoim usługom (takim jak zapewniania miejsca do rekreacji czy turystyki), generują także różne korzyści ekonomiczne. Jednak działania człowieka, takie jak nasilone przekształcanie gruntów w obszary miejskie i rolne, a także wszechobecne zanieczyszczenie powietrza, zagrażają równowadze podmokłych ekosystemów. Politykę ukierunkowaną na zarządzanie terenami podmokłymi i ich ochronę trudno jest wprowadzić w życie ze względu na niedostateczny poziom wiedzy. Aby polityka w Europie była wobec terenów podmokłych bardziej otwarta, państwa członkowskie podjęły się zmapowania i oceny usług tych ekosystemów. Finansowany przez UE projekt SWOS zainicjowano, aby udostępnić informacje o ekosystemach terenów podmokłych wykorzystując dane z satelitów Sentinel. SWOS to unikalna forma partnerstwa między organizacjami zrzeszającymi użytkowników, środowiskiem akademickim i przedstawicielami przemysłu o szerokiej wiedzy na temat opracowywania innowacyjnych metodologii na potrzeby ochrony terenów podmokłych. Koordynatorka projektu, Kathrin Weise, wyjaśnia: „Celem projektu SWOS jest dostarczenie przyjaznej użytkownikowi usługi umożliwiającej monitorowanie terenów podmokłych, opracowanej przez użytkowników i dla użytkowników”. Narzędzia do monitorowania ekosystemów Na potrzeby monitorowania terenów podmokłych w projekcie SWOS opracowano usługi, takie jak mapy i wskaźniki, zestaw narzędzi w postaci oprogramowania oraz portal społecznościowy. W procesie tworzenia map stworzono równolegle dziewięć wskaźników, dotyczących między innymi: użytkowania terenu, pokrycia terenu, jakości wody i temperatury powierzchni, na potrzeby monitorowania ich zmian w czasie i przestrzeni. Metodologia oceny zdolności ekosystemów podmokłych do świadczenia usług regulacji powodzi jest doskonałym przykładem możliwości wykorzystania wskaźników na potrzeby zrozumienia przyczyn powstawania różnych zjawisk, takich jak powodzie. Jak twierdzi Weise: „Dzięki programowi GEOclassifier, który został dostosowany specjalnie do mapowania i monitorowania terenów podmokłych oraz tworzenia sprawozdań na ich temat, użytkownicy mogą przetwarzać obrazy satelitarne i mapować poszczególne wskaźniki”. Porównanie aktualnych obserwacji z informacjami historycznymi, przy pomocy danych satelitarnych datowanych nawet na 1972 r., umożliwia ocenę stanu różnorodności biologicznej i monitorowanie w czasie dynamiki zmian na określonych terenach podmokłych. W odpowiedzi na wymagania użytkowników to oparte na mapowaniu wskaźników podejście zastosowano do poszczególnych przypadków, aby pozyskać informacje o 50 obszarach podmokłych w Europie, Afryce i na Bliskim Wschodzie. Przypadki te pokazały, w jaki sposób informacje pozyskane z danych satelitarnych mogą zostać zintegrowane na potrzeby wspierania procesów zarządzania terenami podmokłymi. Jako całość, wszystkie te informacje o obszarach podmokłych gromadzone są na portalu GEO-Wetlands, który jest swego rodzaju łatwo dostępnym punktem wyjściowym, łączącym dane SWOS i zewnętrzne bazy danych. Poprzez dane geoprzestrzenne, wskaźniki i dane statystyczne odzwierciedla on również stan terenów podmokłych i ich zdolność do świadczenia usług. Wpływ wdrożenia usług SWOS Produkty i usługi opracowane w toku projektu SWOS będą użyteczne dla osób, które muszą zdalnie monitorować stan zasobów naturalnych i dostarczać dane na potrzeby zarządzania obszarami podmokłymi. Użytkownikami tego rodzaju są organizacje pozarządowe, instytuty badawcze i ośrodki zajmujące się zasobami naturalnymi. Uwzględniając hydrologiczne i ekologiczne cechy terenów podmokłych, SWOS umożliwia zintegrowaną ocenę tego rodzaju ekosystemów i grożących im niebezpieczeństw. Pokazuje także ogólny stan terenów podmokłych na świecie. Stosowanie opracowanego przez SWOS podejścia mapowania ekosystemów mokradeł w Grecji pozwoliło lokalnej administracji zrozumieć zmiany zasięgu terenów podmokłych związanych, np. z przekształcaniem w tereny uprawne. W Tanzanii analiza trendów w użytkowaniu gruntów pomogła zarządcom terenów podmokłych w opracowaniu strategii korzystnych zarówno dla rozwoju gospodarczego, jak i zrównoważonym wykorzystaniu zasobów naturalnych. W ujęciu całościowym osiągnięcia projektu SWOS dostarczając unikalnego, opartego na danych satelitarnych podejścia do monitorowania stanu terenów podmokłych i ocen oferowanych przez nie usług. Myśląc o przyszłości, Weise jest przekonana, że „przy odpowiednim przeszkoleniu spuścizna projektu SWOS pozwoli odwrócić proces zanikania terenów podmokłych”.
Słowa kluczowe
SWOS, mokradło, ekosystem, wskaźnik, satelita
