Interaktywne narzędzia pobudzają wzrost unijnego sektora akwakultury
Według danych Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa akwakultura dostarcza połowę wszystkich ryb przeznaczonych do spożycia, a jej światowym liderem jest Azja. Tymczasem szybko rośnie spożycie produktów rybnych w krajach rozwijających się. To rosnące zapotrzebowanie na żywność pochodzenia morskiego krytycznie zagraża bezpieczeństwu żywnościowemu w UE, co oznacza, że UE musi szybko zwiększyć swoją zdolność produkcyjną w tym sektorze. Jednocześnie należy pamiętać, że zwiększenie liczby połowów może doprowadzić do zubożenia zasobów ryb w morzach i oceanach. Zatem lukę pomiędzy produkcją i konsumpcją żywności pochodzenia morskiego może wypełnić jedynie akwakultura. Ale jeśli unijna produkcja w tym sektorze ma się zwiększyć, musi też zwiększyć się obszar przeznaczony pod akwakulturę. W ramach finansowanego przez UE projektu AquaSpace (Ecosystem approach to making space for aquaculture) podjęto się tego wyzwania, poszukując sposobów na zwiększenie ilości odpowiednich miejsc do prowadzenia akwakultury w środowisku morskim i słodkowodnym. Aby osiągnąć założone cele, w projekcie AquaSpace zastosowano ekosystemowe podejście do planowania przestrzennego akwakultury w kontekście unijnych dyrektyw i polityk. „Europejska akwakultura zapewnia produkty dobrej jakości, a firmy, które się nią zajmują, przestrzegają rygorystycznych norm zrównoważonego rozwoju, zdrowia zwierząt i ochrony konsumentów”, mówi koordynator projektu prof. Paul Tett. „Mimo tego, unijna produkcja akwakultury utrzymuje się na stałym poziomie zamiast dynamicznie wzrastać, jak dzieje się w innych regionach świata”. Zestaw narzędzi pomocnych w pokonywaniu przeszkód społecznych i środowiskowych Konsorcjum opracowało lub udoskonaliło szereg narzędzi, które wspomagają planowanie przestrzenne w sektorze akwakultury. Niektóre z nich łączą informacje ekologiczne, ekonomiczne i socjologiczne dotyczące nadawania się danego obszaru do prowadzenia różnych rodzajów akwakultury z danymi na temat kosztów gospodarczych zakładania hodowli i różnymi kwestiami związanymi ze społeczeństwem i przepisami prawa. Partnerzy projektu przetestowali narzędzia i zbadali ograniczenia przestrzenne podczas 15 studiów przypadku przeprowadzonych w 17 miejscach w Europie, Australii, Chinach, Nowej Zelandii i Ameryce Północnej. Badania dotyczyły hodowli ryb z rodziny łososiowatych, okoniokształtnych i karpiowatych oraz małż. Aby dokładnie poznać główne czynniki, które hamują rozwój akwakultury, badacze przeprowadzili wywiady z uczestnikami studiów przypadku, pytając ich o główne bariery wzrostu akwakultury w ich regionie. Wśród powodów podawano kwestie związane z brakiem miejsca, zdrowiem ryb, środowiskiem oraz przepisami. Uczestnicy mówili również o problemach ze społeczną akceptacją akwakultury, wymieniając opór społeczeństwa i konflikty pomiędzy turystyką a rybołówstwem dotyczące wielu różnych gatunków i metod produkcji. Więcej obszarów pod akwakulturę oznacza zrównoważony rozwój i większą produkcję Wnioski zebrane podczas prac nad projektem wskazują na dwa różne poglądy na planowanie przestrzenne obszarów morskich (PPOM) dla akwakultury. „Czy PPOM to proces techniczny, który można przeprowadzać szybciej i skuteczniej z pomocą narzędzi, np. takich, jakie opracowaliśmy w ramach projektu AquaSpace?”, pyta prof. Tett. „Czy raczej PPOM to część zarządzania społecznego, w którym narzędzia pełnią funkcję informującą i wspierającą działania społeczności i, miejmy nadzieję, przyczyniają się do większej akceptacji społecznej dla zwiększania obszarów pod akwakulturę?”. Członkowie konsorcjum wykorzystali doświadczenie zdobyte podczas prac nad projektem AquaSpace także dla celów edukacyjnych. Opracowali materiały na zajęcia dla studentów studiów magisterskich oraz trzydniowy kurs rozwoju zawodowego na temat planowania i zarządzania wykorzystywaniem przestrzeni. „Wskazując i opracowując narzędzia, określając ograniczenia i udostępniając materiały edukacyjne, realizacja projektu AquaSpace powinna pomóc sektorowi akwakultury rozwijać się w zrównoważony sposób i skutecznie negocjować przeznaczanie na jego cele nowych obszarów z wykorzystaniem PPOM”, podsumowuje prof. Tett.
Słowa kluczowe
AquaSpace, akwakultura, ryby, planowanie przestrzenne obszarów morskich (PPOM), rybołówstwo