Antycypacja nowej formy terroryzmu i pomoc osobom udzielającym pierwszej pomocy w podejmowaniu działań
W ciągu ostatnich 15 lat Europa doświadczyła szeregu zamachów terrorystycznych z użyciem materiałów wybuchowych. Zamachy bombowe w Madrycie w 2004 r., w Londynie w 2005 r. i w Oslo w 2011 r. są jednymi z najgłośniejszych wydarzeń z początku tego okresu, natomiast zamachy bombowe w Brukseli i Manchesterze to przykłady dwóch bardziej niedawnych ataków. Ustawodawcy reagują na tę sytuację, a naukowcy mogą ich wesprzeć, dostarczając oparte na naukowych podstawach zalecenia dotyczące przepisów i alternatywnych metod przeciwdziałania zagrożeniom stwarzanym przez domowej produkcji materiały wybuchowe (HME). To właśnie było celem finansowanego ze środków UE projektu EXPEDIA. Jak wyjaśnia starszy badacz, dr Patrik Krumlinde, „postanowiliśmy poszerzyć wiedzę na temat tego, jak terroryści wytwarzają HME, jakich substancji chemicznych używają w tym celu i gdzie je znajdują na otwartym rynku”. Zespół projektu chciał ustalić, jak łatwo można wytworzyć HME, a także jakiego podstawowego wyposażenia i jakiej wiedzy z dziedziny chemii potrzebują do tego terroryści. Zespół projektu EXPEDIA badał różne rodzaje receptur i metod wytwarzania HME w celu ustalenia ich dostępności. Partnerzy projektu ocenili również wyposażenie i poziom przeszkolenia oraz wiedzę, jakich potrzebuje terrorysta do przygotowania materiału. „Przeprowadziliśmy również testy detonacji w celu oceny wydajności i mocy HME produkowanych według różnych receptur”, mówi dr Krumlinde. Praca prowadzone w ramach projektu już przynoszą efekty. Zespół projektu, na prośbę Komisji Europejskiej, opracował zalecenia dotyczące zbliżającego się przeglądu rozporządzenia prekursorowego nr 98/2013. We wniosku obecnie przyjętym przez WE trzy z czterech nowych rozporządzeń są zgodne z zaleceniami konsorcjum EXPEDIA. „Pokazaliśmy również, że będzie można zwiększyć trudność wykorzystania niektórych powszechnych materiałów prekursorowych do produkcji HME poprzez zastosowanie dodatków, które zespół projektu EXPEDIA określa jako «inhibitory»”, dodaje dr Krumlinde. Jednym z rezultatów projektu, EXPEDIA jest europejski przewodnik dla osób udzielających pierwszej pomocy zawierający podstawowe instrukcje dotyczące interpretowania wyników na miejscu zbrodni, w przypadku zidentyfikowania potencjalnych miejsc wytwarzania materiałów wybuchowych. Jest on dostępny w formie aplikacji na smartfony, przeznaczonej do użytku przez policję i służby ratownicze, aby pomóc im w identyfikacji tajnych laboratoriów. Ale dlaczego aplikacja? „Na początku zamierzaliśmy opracować broszurę, ale w połowie projektu postanowiliśmy skupić się na smartfonach. Choć obecnie tak nie jest, prawdopodobnie niedługo smartfony znajdą się w rękach każdego przedstawiciela policji i służb ratowniczych. Nasze rozwiązanie ma wielki potencjał, aby stać się ważnym narzędziem w ich zwykłej, codziennej pracy, ale także w tych szczególnych przypadkach, kiedy mogą skorzystać z naszego przewodnika w celu zidentyfikowania ewentualnych fabryk bomb i mogą bezpośrednio skontaktować służby ratunkowe z ekspertami”, mówi dr Krumlinde. Zespół projektu pokonał kilka wyzwań, aby przyczynić się do bezpieczeństwa ogółu społeczeństwa. Jak twierdzi dr Krumlinde, znalezienie odpowiednich inhibitorów przeznaczonych do stosowania z materiałami, które można wykorzystać do produkcji bomb, było jednym z największych wyzwań, z jakimi musieli się zmierzyć. „Większość materiałów prekursorowych jest szeroko stosowana przez społeczeństwo i konieczne jest znalezienie dodatków, które nie mają negatywnego wpływu na środowisko ze względu na, na przykład, toksyczność, a także upewnienie się, że ich dodanie nie zwiększa ceny”. Zespół znalazł obiecujące inhibitory, ale tylko jeden na trzy jest wystarczająco dobry do wdrożenia na tym etapie – pozostałe wymagają dalszych badań. Dr Krumlinde uważa, że największym wyzwaniem w dziedzinie bezpieczeństwa materiałów wybuchowych jest przekształcenie wyników badań w produkty lub przepisy, które mogą mieć pozytywny wpływ na społeczeństwo. Projekt osiągnął dobre wyniki na tym froncie. A co jest najważniejszym rezultatem? „Wraz z organizacjami w całej Europie zbieramy informacje i pracujemy wspólnie nad tymi kwestiami, aby wspierać policję, służby ratunkowe i ustawodawców w ich pracy na rzecz bezpieczniejszego społeczeństwa”, dodaje. Ta współpraca, możliwa dzięki finansowaniu projektu, była kluczem do sukcesu, który jest kontynuowany, jak wyjaśnia dr Krumlinde. „Prowadzimy obecnie kilka projektów związanych z bezpieczeństwem, więc prace nie zostały zakończone. W tej chwili pracujemy nad ustanowieniem europejskiej sieci ekspertów w tej dziedzinie i oceniamy wyniki projektów finansowanych ze środków UE w celu zidentyfikowania przyszłych inicjatyw badawczych”.
Słowa kluczowe
EXPEDIA, bezpieczeństwo, terroryzm, prekursory, inhibitory, materiały wybuchowe produkcji domowej, HME, ratownicy, służby ratunkowe, aplikacja